sevgili zinar,eğer cd deki bilgilerin yazı şeklindeyse cd yi açarak hepsini işaretledikten sonra kopyala yapıp buraya yapıştır yapabilrisin.eğer görüntü ise masaüstüne atarak daha sonra yuklet.com da fotoğrafı yükletip buraya ekleyebilirsin.ok?takıldığın yerde sorabilirsin.paylaşırsan çok sevinirim....
KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ
- Konbuyu başlatan nergiz
- Başlangıç tarihi
K.T.Ü
FATİH EĞİTİM FAKÜLTESİ
BÖLÜMÜ
ÖZEL EĞİTİM ZİHİN ENGELLİLER ÖĞRETMENLİĞİ
KONU
OKUL ÖNCESİ KURUMLARINDA KAYNAŞTIRMA
HAZIRLAYAN
Öğr. Gör. Abdullah KAVANOZ
TRABZON
2006
KONULARIN DİZİLİŞ SIRASI
1- Okul öncesi Eğitim Kurumlarında Kaynaştırma
- Erken Eğitim
2- Gelişim yetersizliği olan çocuklarda erken eğitimin önemi
3- Türkiye’de kaynaştırmanın tarihçesi
4- Okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma uygulamalarının gerçekleştirilmesi.
• Engelli çocukların sosyal bütünleşmesinin sağlanması.
• Normal çocukların engelli çocuklarla sosyal bütünleşme içerisinde buluşması onları,
• Sosyal bütünleşmenin engelli açısından önemli
• Okul öncesi dönemde engellilerin sosyal bütünleşmesinin sağlanmasında oyunun kullanımı
• Engelli birey oyun ile
a) Özbakım ve oyun
b) Motor gelişim ve oyun
c) Dil gelişimi ve oyun
5-Kaynaştırma eğitiminde rol oynayanların görev ve sorumlulukları
6-Kaynaştırma eğitiminin tarafları
7-Kaynaştırma eğitimi uygulamalarını başarıya ulaştırmada gerekli olan unsurlar
• Hazırlık
• Okulun atmosferi
• Düzenleme
• Personel ve aile
8-Okullarımızda uygulanabilecek kaynaştırma uygulamaları
• Tam zamanlı kaynaştırma uygulamaları
• Yarı zamanlı kaynaştırma uygulamaları
9-Bu yönetmelikte kaynaştırmanın ilkeleri
10-Kaynaştırmanın uygulama ölçütleri
11-Engelli bireylerin eğitim alabilecekleri ortamları, en az kısıtlayıcı olandan en fazla kısıtlayıcı olana doğru şu şekilde sıralayabiliri.z
12-Kaynaştırmayı başarıya ulaştıran etmenler
• Öğretmenler
• Normal öğrenciler
• Ailenin eğitimi
• Toplumun eğitimi
13-Okul öncesinde görev yapan öğretmenler olarak kaynaştırma eğitimine karar verirseniz şu çalışmaları isteme hakkını vardır. Bunlar:
• Kaynak oda eğitimi
• Sınıf içi yardım
• Özel eğitim danışmanlığı
14-Kaynaştırmada yapılabilecek öğretim çalışmaları
• Öğretmen içeriğinde yapılan değişiklikler
• Ek öğretim amaçları belirlemek
• Öğretimin içeriğini basitleştirmek
• Öğretimin içeriğini farklılaştırmak.
• Öğretimin sunumunda yapılan değişiklikler
1-Öğretmenin girdiğinde uyarlamalar
2-Öğretimin çıktısında uyarlamalar
15-Öğretimsel uyarlamalarla ilgili genel ilkeler
16-Bireysel uyarlama planı hazırlama ve uygulama
17-Kaynaştırma öğrencisi bilgi formu
18-Kaynaştırma sınıfı bilgi formu
19-Uyarlama türlerini belirleme formu
20-Diş fırçalama beceri analizi
21-Diş fırçalama becerisi performans kayıt çizelgesi
22-Diş fırçalama becerisi performans alımı
23-Elif’in P.K.Ç.’ye göre amaçları
24-Ahmet’in P.K.Ç.’ye göre amaçları
25-Bir Öğrenciye Yönelik Bireysel Öğretim Planı
26-Dersi sunma
27-Dersi bitirme
28-Okul öncesi çocuklarına yönelik örnek kaynaştırma ders planı
29-Okul öncesi çocuklarda davranış değiştirme
30-Uygulamalı davranış analizinin eğitim ortamlarındaki temel hedefleri altı başlıda altında toplanabilir.
31- Uygulamalı davranış analizinde yer alan süreçler:
1-Pekiştirme 2-Olumsuz Pekiştirme 3-Sönme
4-Olumlu Pekiştirme 5-Ceza 6-Ayrımlı Pekiştirme
7-Pekiştirme Tarifleri
32-Uygulamalı davranış analizinin kaynaştırma ortamlarında kullanımı
33-Okul öncesi kaynaştırma ortamlarında uygun davranışların yapılma olasılığını artırıcı düzenlemeler
34-Davranış öncesi uyaranları ( sınıf atmosferi- kurallar- fiziksel ortam- yönergeler- sosyal pekiştirme-davranış sözleşmesi-davranış sözleşmesi örnekleri- işlevsel değerlendirme- işlevsel değerlendirme görüşme örneği- işlevsel değerlendirme görüşme özet tablosu-evle ilgili öneriler- eğitim ortamıyla ilgili öneriler)
35-Okul öncesinde kaynaştırma öğrencileri için davranış değiştirme planı hazırlama ve uygulama ( Hedef davranış belirleme – hedef davranışı tanımlama- başlama düzeyi verisi toplama- davranışsal amaç yazma pekiştireç belirleme- kalıcılık ve genelleme
36-Davranış değiştirme planı formu
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA KAYNAŞTIRMA
Erken Eğitin : 0-6 yaş çocukların eve ve kurum ortamlarında
• Bedensel
• Zihinsel
• Duygusal
• Sosyal Yönden
Gelişmelerini desteklemek amacıyla yapılan eğitime denir.
0-3 takvim yaşına sahip çocuklar için erken çocukluk eğitimi dönemi
3-6 ( 36-72 ay) takvim yaşına sahip çocuklar için ise okulöncesi eğitim dönemi olarak iki aşamaya ayrılmaktadır.
Çocuklar bu dönemde anne-babalarından, erken eğitim kurumlarından, arkadaşlarından ve çevrelerinden birçok beceri öğrenerek eğitiminin daha sonraki basamakları için gerekli alt yapıyı oluştururlar.
Ülkemizden genel erken eğitim hizmetleri resmi ve özel kurumlarda yürütülmektedir. Bu kurumlarda,kurumların özelliklerine göre değişik programlar uygulanmaktadır. Programlar üç farklı yaş grubu temel alınarak hazırlanmıştır.
Bu yaş grupları :
0-36 ay (0-3 yaş ) Kreş Programı Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi
37-60 ay (4-5 yaş) Anaokulu Programı Okulöncesi Dönem Eğitimi I
61-72 ay (6 yaş) Anasınıfı Programı Okulöncesi Dönem Eğitimi II
Kreş Programı : 0-3 yaş çocuklarının bilişsel, dil, sosyal,duygusal, özbakım ve fiziksel gelişim alanına ait özellikleri dikkate alınarak 0-12 ay, 13-24 ay ve 25-36 ay şeklinde üç ayrı gelişim evresine bölünmüştür.
Anaokulu Programı : Program, 37-60 aylık çocukların bedensel, bilişsel, sosyal ve duygusal alanlardaki gelişimini desteklemek, hızlandırmak ve anasınıfı programına temel oluşturmak üzere düzenlenmiştir. Anaokulu programında konuların öğretimi yerine, konular aracılığıyla çocukların belirlenen amaçlara ulaşmaları amaçlanmaktadır.
Anasınıfı Programı : Bu program, 61-72 aylık çocukların tam gelişimlerine yardım etmek, hızlandırmak ve ilköğretim programına temel oluşturmak üzere hazırlanmış bir programdır. Programda yer alan amaçlar, 61-72 aylık çocukların gelişim özellikleri dikkate alınarak saptanmıştır. Ayrıca programda amaçları kazandıracak konulara da yer verilmiştir.
Gelişim Yetersizlikleri Olan Çocuklarda Erken Eğitimin Önemi
Yaşamın ilk yıllarındaki öğrenme yaşantıları normal çocuklar için önemli olduğu kadar gelişim yetersizlikleri gösteren çocuklar için de önemlidir.
Gelişim yetersizlikleri gösteren çocukların çoğu, okula başlayıncaya değin konunun uzmanlarınca sağlanan sistemli bir eğitim almıyorlardı.
Erken eğitimin gelişim yetersizlikleri gösteren çocuklarda ne kadar etkili olacağının farkında olunmaması nedeniyle çoğu aileye, çocuklarının bakımını sağlamaları ve eğitimleriyle ilgili düşüncelerini tuvalet eğitimi ve beslenme becerileriyle sınırlamaları öneriliyordu.
Yaşamlarının ilk yıllarını çoğunlukla ev ortamında geçiren gelişim yetersizlikleri gösteren çocukların öğrenmeleri, ailelerinin kendilerine sunduğu öğretici yaşantıların sonucunda olmaktadır.
TÜRKİYE’DE KAYNAŞTIRMANIN TARİHÇESİ
A.B.D.’inde 1975 yılında kabul edilen P.L. 94-142Tüm Engelliler İçin Eğitim Yasası, diğer ülkelerde de kısa sürede benimsenmiştir.
Türkiye’de 1983 yılında yürürlüğe giren 2916 sayılı Ö.E.M.Ç Kanunu ile kaynaştırma uygulaması yasal olarak benimsenmiştir.
Ö.E.M.Ç. Kanununun 4. maddesinde “Durumları ve özellikler uygu olan özel eğitime muhtaç çocukların, normal çocukların eğitimleri için açılmış olan okul ve eğitim kurumlarında, normal akranları arasında eğitilmeleri için gerekli önlemler alınır, hükmü yer almaktadır.
Bu maddenin getirdiklerinin açık bir şekilde belirlenmemiş olduğu bir gerçektir. “Durumları ve özellikleri uygun olan, tanımlamasıyla hangi öğrencilerin kastedildiği, ayrıca, alınabilecek” gerekli tedbirler”,n neler olacağı da belirgin değildir.
1985 yılında yayınlanan, Özel Eğitim Okulları Yönetmeliğinin 70. maddesinde “Yazılı özel eğitim okullarına alınmayı gerektirmeyen Ö.E.M.Ç.’lar için il içindeki diğer okullarda özel eğitim tedbirleri alınır. Bu maddede belirtilen hüküm açık bir biçimde ortaya konulmamıştır.
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/573 sayılı K.H.K.’nin 12 maddesinde ise daha ayrıntıya yer verildiği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği kaynaştırmayla daha çık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir. ( Kaynaştırmanın en gelişmiş tanımı bu yönetmelikle yapılmıştır. )
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/573 sayılı K.H.K.’nin 12 maddesinde ise daha ayrıntıya yer verdiliği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ise kaynaştırmayla daha açık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir. (Kaynaştırmanın en gelişmiş tanımı bu yönetmelikte yapılmıştır. )
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Engelli Çocukların Sosyal Bütünleşmesinin Sağlanması
Kaynaştırma, gerektiğinde sınıf öğretmeni veya engelli öğrenciye destek özel eğitim hizmetleri sağlanması koşuluyla, engelli öğrencilerin normal eğitim ortamlarında eğitilmesidir.
Eğitimde fırsat eşitliği ve normalleştirme, kaynaştırmanın temel felsefesini oluşturmaktadır.
Normal eğitim ortamında eğitim gören engelli öğrenciler, engelli olmayan öğrencilerle birlikte eğitim almakla,
• Etkileşmeyi
• İletişim kurmayı
• Arkadaşlıklar geliştirmeyi
• Birlikte çalışmayı
• Bireysel olarak güçlü ve zayıf yönlerini öğrenmekteler, gerektiğinde birbirlerine yardımcı olmaktadırlar.
Engelli bireylerde okulöncesi dönemde normal çocukların geçtiği evrelerden geçtiklerinden dolayı bu dönemde normal çocukların yararlandığı eğitim ortamlarından yararlanmak durumundadırlar.
Sosyal Bütünleşmenin Normal Çocuklar Açısından Önemi
Sosyal bütünleştirme programlarında normal ve engelli çocukların birbirleri üzerindeki etkileşimleri yalnız o döneme yönelik kazançlarla kalmayıp, ilerili yaşamlarında da kazançlar elde etmelerini sağlamaktadırlar. Örneğin, okul öncesi dönemde edinilen deneyimler daha sonraki yaşlarda karşılaşılacak olan farklı ve engelli bireylerin de toplum tarafından sosyal kabul görmeleri için uygun davranışlar kazanmasına katkıda bulunmaktadır. Sosyal bütünleştirme, normal bireylerin engelliler hakkında daha duyarlı hale gelmelerini sağlamaktadır.
Normal Çocukların Engelli Çocuklarla Sosyal Bütünleşme İçerisinde Bulunması Onları;
• Diğer insanların ihtiyaçlarına duyarlı olma
• Engelli bireylerle olan ilişkilere değer verme, geliştirme
• Diğer insanlara karşı gösterilen tolerans düzeyinde artış
• Kişisel gelişim
• Benlik değerinde yükselme
• Akranlarla olan kişisel statüde olumlu yönde değişiklikler
• Bireyler arası farklılıkları daha iyi değerlendirme
• Sosyal bilişlerde gelişim
• Sıcak arkadaşlık ilişkileri geliştirme, yönlerinden geliştiklerini göstermektedir.
Sosyal Bütünleşmenin Engelli Açısından Önemi
Öğrencilerin akademik ve psikososyal gelişimleri açısından normla çocuklarla bir arada olmaları, kendileri gibi engelli olanlarla bir arada olmalarından daha fazla ilerleme gösterdikleri bulunmuştur.
Refleksiv davranışlar dışında insan davranışlarının hemen tamamı öğrenme sonucunda edinilen davranıştır. Çocuklar çevrelerindeki akranlarını ve yetişkinleri gözleyerek davranışlarını biçimlendirir, yani davranışlar edinirler.
Okulöncesi Dönemde Engellilerin Sosyal Bütünleşmesinin Sağlanmasında Oyunun Kullanımı
Özellikle çocukların sevgi, güven, hareket, yaratıcılığının destekleyici ve estetik duygusunu geliştirici ortam, kendini tanıma, kanıtlama, özgürlük, diğer çocuklarla birlikte olma gibi ihtiyaçları belirginleşmektedir. Çocuk oyunları, sıralanan ihtiyaçların karşılanması ve bunların yanında, çocuk eğitimi ve gelişimi ile toplumsal kültür açılarından önemli olduğu gibi, eğitim bilimi ve ruh bilimi açısından da önem taşımaktadır.
Çocuk yaşam için gerekli davranış, bilgi, beceri vb. şeyleri oyun içinde kendiliğinden öğrenir.
• İnsanlık ilişkileri
• Yardımlaşma
• Konuşma
• Bilgi Edinme
• Alışkanlık ve Deneyim Kazanmak
• Yaşam Rollerini (annelik, babalık, mesleki v.b.) anlama gibi.
olguları oyun içinde kavrar ve pekiştirir.
Oyun dil, bilişsel, sosyal, motor ve özbakım gelişiminin yansıtıldığı bir etkinliktir. Engellilerin eğitimlerinde temel gelişim alanları olan dil, bilişsel, motor ve özbakım gelişiminin olumlu yönde geliştiği etkinlikler bütünüdür.
Engelli Birey Oyun İle :
I- Özbakım ve Oyun : Kendini ve vücudunun parçalarını en doğal yolla tanımasını sağlar.
1- Vücut parçalarının işlevlerini en doğal yolla öğrenir.
2- Vücut parçalarını başka fonksiyonlar için kullanmasını öğrenir.
3- Günlük hayatı içinde kullanacağı çeşitli davranışları en doğru olarak kazanmasını öğrenir.
II. Motor Gelişim ve Oyun : Büyük kasların motor gelişimi baş, gövde, kollar ve bacakların hareketlerini kapsamaktadır.
1- Küçük kasların hareket gelişimini ise, el ve ayak parmakların gelişimi ile ilgili becerilerdir.
2- Çocuklar oyun sayesinde ince ve kaba motor gelişimlerini içeren bir dizi etkinlikler yaparak motor gelişimlerini sağlayabilirler.
III. Dil Gelişimi ve Oyun : Oyun, konuşma ve taklit gibi unsurlardan yararlanarak doğa ve toplum olaylarının hayali bir ortamda canlandırılmasını sağlar.
Oyun Engelli Çocuklar Konuşurken;
1- Kendine güveninin gelişmesi
2- Konuşmanın gelişmesi
3- Akıcılığın gelişmesi
4- Kelime hazinesinin gelişmesi
5- Fikirlerinin ifade edilmesi
6- İnsanlarla ilişki kurma becerilerinin gelişmesi
7- Dinleme becerilerinin kazanılması ve gelişmesi
8- Farklı durumlarda farklı dilin kullanılması gibi konularda çocukların gelişimine katkı sağlar.
Yukarıda kısaca anlatmaya çalıştığım okul öncesi eğitiminin çocukların gelişiminde önemli bir süreç olduğunu, engelli bireyler içinde bu imkanın onlara sağlanması gerektiğini söyleyebiliriz.
Kaynaştırma Eğitiminde Rol Oynayanların Görev ve Sorumlulukları
Müdür : Kaynaştırma uygulamaları için kurumda gerekli düzenlemeleri planlar ve uygulanmasını sağlar, özel eğitim hizmetleri kurlu ile işbirliği yapar.
Gezerek Özel Eğitim Görevi Verilen Öğretmen : Bireyselleştirilmiş eğitim programlarını uygular, değerlendirir, gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene ve kuruma bilgi verir.
Öğretmen : Özel eğitim gerektiren öğrencilerin sınıf tarafından sosyal kabulü için önlemler alır.
Bireysel ve gelişim özelliklerini dikkate alarak değerlendirme yapar.
Programını bireyselleştirerek uygular.
Aileler, ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde çalışır.
Psikolojik Danışman : Kaynaştırma uygulaması kararı ile gelen öğrenciler için, uygun eğitim ortamının düzenlenmesinde ve uygulamada yer alan öğretmenlere, öğrencilerin gelişimlerini izleme ve aile eğitimi konularında rehberlik eder.
Aile : Programın uygulanması sırasında çalışmalara etkin bir şekilde katılır, gerektiğinde eğitim araç-gereç desteği sağlayabilir.
Özel Eğitim Gerektiren Birey : Değerlendirme sonrasında çıkan eğitim önlemi ve yöneltme kararında istediğini belirtir.
KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNİN TARAFLARI
I-Engelli Öğrenciler : Yapılan araştırmalara göre engellilere gerekli koşullar yerine getirilmiş bir kaynaştırma eğitiminden, ayrıştırılmış eğitimden elde edecekleri kazançlardan çok daha fazlasını elde edebilmektedir.
Engelli Çocuklar Kaynaştırmayla :
• Sosyal ve eğitimsel yaşamda akranları ile birlikte olabilme,
• Onları model olarak alabilme
• Toplum tarafından benimsenen davranış repertuarını geliştirebilme
• Öğrendikleri yeni davranışları uygulama fırsatını elde ederler.
Bunun sonucunda engelli bireyin toplum tarafından dışlanmasına neden olan tipik engelli davranışlarının azalması sağlanarak ve çocuğun sosyal kabulü, uyumu ve etkileşimini artıracaktır.
Akranları ile birlikte çeşitli ekinliklerde bulunması sonucunda da bu bireyler kendilerine olan güvenlerini artırabilirler ve daha geniş bir topluluğa ait olma ve değerli olma duygularını yükseltebilirler.
Engelli öğrencilerin normalde akran ilişkilerinde sorunlar vardır. Sosyal becerileri bozuktur.
Ancak bu öğrenciler
Kaynaştırmayla birlikte arkadaşlık geliştirmekte,
Arkadaşlarının evlerini ziyarete gitmekte
Sınıf arkadaşları ile birlikte aktivitelere katılmaktadırlar.
Bu öğrenciler sınıf aktivitelerinde önemli görevleri yerine getirebilirler.
II. Normal Gelişim Gösteren Öğrenciler : Helmstetter, Peck ve Grangreco 1994 yılında engellilerle birlikte eğitim gören çocuklar üzerinde yaptıkları bir çalışma sonucunda şu bulgulara ulaşmışlardır :
Diğer insanların ihtiyaçlarına karşı daha duyarlı olma.
Engelli bireylerle olan ilişkilerine değer verme, geliştirme
Kişisel gelişim
Diğer insanlara karşı tolerans düzeyinde artış.
Benlik değerinde yükselme
Akranlarla olan kişisel statüde olumlu yönde değişiklikler
Bireyler arası farkındalıklardan kaynaklanan korkuların azalması.
Sosyal bilişlerde gelişim
Sıcak arkadaşlık ilişkileri geliştirme ( Akt. Kuz, 2001)
III. Engelli Çocukların Aileleri : Bu konuda yapılan çalışmalara göre engeli çocuğa sahip olan aileler kaynaştırma eğitimine genelde olumlu yaklaşım göstermektedirler. Bu kişiler çocuklarının etkileşimde bulunduklarını ve gelişim gösterdiklerini gördükleri zaman çocukları hakkında daha gerçekçi yaklaşımlara sahip olabilmektedirler.
IV. Öğretmenler : Walther – Thomas (1197)’ ın yaptığı araştırmaya göre, özel ve genel eğitim öğretmenleri kaynaştırma uygulamasının kendileri için faydalı olduğunu bildirmişlerdir. Engelli çocukların eğitimi için diğer özel eğitimcilerden aldıkları bilgilerin kendilerini mesleki açıdan geliştirdiğini söylemişlerdir.
Kaynaştırma eğitimi uygulamalarını başarıya ulaştırmada gerekli olan unsulara baktığımızda,
I-HAZIRLIK : Kaynaştırmaya başlamadan önce personel, engelli çocukların normal akranları, engelli çocuklar, çevre ( fiziki ortamlar) normal çocuğun ailelerinin vb. durumlarının önceden hazırlanması gerekir.
II- OKULUN ATMOSFERİ : Normal sınıf öğretmenleri, engelli çocukların zamanlarını tükettiği normal çocukların başarı standartlarını aşağıya çektikleri ön yargılardan arındırılmalıdırlar.
III-DEĞERLENDİRME:
1- Sınıfın büyüklüğü
2- Planlardaki Değişiklikler
3- Uygun Eğitsel Yöntemler
4- Materyal ve Destek Hizmetleri
sağlanmalıdır.
IV. PERSONEL VE AİLE :
1- Sınıf Öğretmenleri
2- Özel Eğitim Öğretmenleri
3- Özel Eğitim Danışmanları
4- Yöneticiler
5- Anne – Babalar
kaynaştırma uygulamalarının bir parçası olmalıdır.
OKULLARIMIZDA UYGULANABİLECEK KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARI
I.Tam Zamanlı Kaynaştırma Uygulamaları :
a. Engelli bireylerin akranlarıyla birlikte : Okul öncesi
İlköğretim
Ortaöğretim
Yaygın Eğitim Kurumlarında
Aynı sınıfta eğitim görmesi.
Kaynaştırma uygulamaları yapılan okullarda sınıf mevcutlarının,
Okul öncesi eğitim kurumlarında 14
İlköğretim kurumlarında 30
Öğrenciyi aşmamasına dikkat edilmelidir. Aynı engel grubundan iki öğrenci uygulamaya alınabilir.
b- Durumları ayrı bir sınıfta eğitilmeyi gerektiren öğrenciler için;
Okul öncesi eğitim
İlköğretim
Ortaöğretim
Yaygın eğitim kurumlarında
özel eğitim sınıfları açılır.
Bu sınıfların mevcutları,
Okul Öncesinde 6
İlköğretimde 12
Ortaöğretimde 20
Yaygın Eğitimde 10
öğrenciden oluşur.
c- Özel eğitim okulunun yatılılık olanaklarından yararlanan öğrencilerden, normal akranları arasında eğitim alması uygun görülenler,
Okulöncesi eğitim
İlköğretim
Ortaöğretim kurumlarında eğitim alırlar.
d- Yetersizlikleri olmayan bireyler istekleri doğrultusunda,
Okulöncesi eğitiminde
Çevrelerinde kaynaştırma uygulaması yapan özel eğitim okullarında açılacak olan sınıflara kayıt yaptırabilirler.
En fazla beşi özel eğitim gerektiren birey olmak üzere, bu sınıfların mevcutları,
Okulöncesi eğitimde 14
İlköğretim ve ortaöğretimde 20
Yaygın eğitimde 10
öğrenciden oluşur.
II. Yarı Zamanlı Kaynaştırma Uygulamaları
a- Kaynaştırma uygulaması yapılan sınıflara, özel eğitim sınıflarına devam eden öğrencilerin katılması kaynak oda, RAM, özel eğitim kurumlarından destek eğitimi alması için gerekli düzenlemeler yapılır.
b- Özel eğitim okulunda kaydı olan bazı öğrencilerin kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların etkinliklerine katılması.
c- Personeli, fiziki unsurları uygun olan özel eğitim okullarında çevredeki diğer öğrencilerinde hazırlanan program çerçevesinde her türlü eğitim ortamlarından faydalanmaları sağlanır.
d- Birden fazla yetersizliği olan öğrencilerin, özel eğitim okullarında, gündüzlü olarak açılan özel eğitim sınıflarında uygun öğretim programları hazırlanarak eğitilirler. Bu sınıfların mevcutları en fazla 6 öğrenciden oluşur. Sınıfta 2 öğretmen görevlendirilir.
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/ 573 S.K.H.K. ’nın 12. maddesinde ise daha ayrıntıya yer verildiği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ise kaynaştırmayla daha açık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir.
Bu Yönetmelikte Kaynaştırmanın İlkeleri ( Madde 68) Şu Şekilde Belirlenmiştir
a- Özel eğitim gerektiren her bireyin akranları ile birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır.
b- Hizmetler bireyin yetersizliklerine göre değil, bireylerin eğitim gereksinimlerine göre planlanmalıdır.
c- Hizmetler okul merkezli olur.
d- Karar verme süreci aile-okul- eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi dayanışmasına dayalı olarak gerçekleşir.
e- Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretilebilir.
f- Kaynaştırma eğitimi, bir program dahilinde verilen bir özel eğitim uygulamasıdır.
Yönetmelik Ayrıca Kaynaştırmanın Uygulama Ölçütlerine ( Madde 69) Yer Verilmiştir. Ölçütler Şu Şekilde Sıralanmıştır :
Kaynaştırma uygulamaları yapılan kurumlarda, özel eğitim gerektiren öğrencinin gereksinimleri çerçevesinde kurumun,
1- Kaynak oda,
2- Rehberlik ve psikolojik danışma servisi
3- Bep geliştirme birimi kurulması
4- Rampalar
5- Ses yalıtımı
6- Işık düzenine dikkat edilmesi gibi durumlara dikkat edilir.
Kaynaştırma uygulamalarına devam edecek öğrencilerin,
1- Birden fazla yetersizliği olmamasına
2- Erken yaşta tanılanmış olmasına
3- Ailesinin işbirliğine açık ve eğitim almaya yatkın
4- Cihaz kullanması gerekenler mutlaka cihazlandırılmış olması,
5- Zihinsel yetersizliğinin hafif ve orta düzeyde olması gerekir.
Kaynaştırma uygulamaları yapılan kurumlarda tüm kurum personelinin, öğrencilerin, ailelerin ve yakın çevrelerinin, özel eğitim gerektiren öğrencilerin bireysel ve gelişim özellikleri hakkında bilgilendirilmeleri esastır.
Kaynaştırma uygulamalarında öğretim programları, programın amaçları bireye uyarlanarak uygulanır, bireyselleştirilmiş eğitim programı ile desteklenir.
Okulöncesi eğitim kurumlarının amaçlarına göre eğitsel düzenlemelerin yapılması, her öğrenci kendi ilgi, yetenek ve kapasiteleri oranında öğretim almaları düzenlemelerinin yapılması gerekir.
Engeli bireylerin eğitim alabilecekleri ortamlar, en az kısıtlayıcı alandan en fazla kısıtlayıcı alana doğru şu şekilde sıralayabiliriz :
I. Tam Zamanlı Kaynaştırma : Engelli öğrencinin, kaydının normal sınıfta olduğu, öğrencinin tüm gün boyunca normal sınıfta, normal sınıf öğretmeninden eğitim aldığı durumdur. Bu durum sınıf öğretmeni öğrencinin sınıf içindeki tüm gereksinimlerini karşılamakla sorumludur.
II. Kayak Oda Destekli Kaynaştırma : Engelli öğrencinin kaydının normal sınıfta olduğu, ancak öğrencinin desteğe gereksinim duyduğu derslerde kaynak odada özel eğitim öğretmeninden destek aldığı durumdur. Bu durumda engelli öğrenci eksik kaldığı konularda kaynak oda desteği alacaktır.
III. Yarı Zamanlı Kaynaştırma : Engelli öğrencinin kaydının özel sınıfta olduğu, öğrencinin başarılı olabileceği derslerde kaynaştırma sınıfında eğitim aldığı durumdur.
Engelli öğrencinin başarılı olabileceği derslerde normal sınıfa kaynaştırıldığında, en fazla yararı, sosyal becerilerinin gelişmesi ve yeni sosyal berileri kazanması ile görecektir.
IV- Özel Sınıf : Engelli öğrencinin kaydının özel sınıfta olduğu, öğrencinin tüm gereksinimlerinin özel sınıfta karşılandığı durumdur. Bu durumda engelli öğrencinin gereksinim duyulduğunda okul saatleri dışında destek hizmetlerinden yaralanması özel sınıfın içinde bulunduğu okul binasında ve bahçesinde ders saatleri dışında normal akranlarıyla birlikte olması söz konusudur.
V- Gündüzlü Özel Eğitim Okulu : Engelli öğrencinin kaydının özel eğitim okulunda olduğu, öğrencinin aynı özür grubundan öğrencilerle eğitim aldığı durumdur.
Bu durumda engelli öğrencinin eğitim gereksinimleri özel eğitim okulunda karşılanmaktadır. Gerek duyulduğunda bu öğrencilere de destek ek hizmet sağlanması söz konusu olabilecektir.
VI. Yatılı Özel Eğitim Okulu : Engelli öğrencinin kaydının özel eğitim okulunda olduğu durumdur. Öğrenci aynı özür grubundan öğrencilerle birlikte eğitim almakta ve geceleri de okulun yatakhanesinde kalmaktadır.
Akranlarla birliktelik boyutu dikkate alındığında, bu eğitim ortamlarından en az kısıtlayıcı olanı tam zamanlı kaynaştırma iken, en fazla kısıtlayıcı olanı yatılı özel eğitim okuludur.
KAYNAŞTIRMAYI BAŞARIYA ULAŞTIRAN ETMENLER
Kaynaştırmanın başarıla gerçekleşebilmesi için gerekli olan unsurlar;
ÖĞRETMENLER: Kaynaştırma sınıfı öğretmenleri olacak öğretmenlerin sınıflarında kaynaştırma yapmaya istekli ve engelli öğrenciyi kabul edici bir tutum içinde olmaları gerekmektedir.
Öğretmenlerin bazı özelliklere sahip olması kaynaştırma eğitiminin başarıyla yürütülebilmesi için en önemli unsur tamamlanmış sayılabilmektedir. Burada en öenmli görev öğretmene düşmektedir.
Öğretmenlerde Bulunması Gereken Özellikler :
1- Program geliştirme çalışmalarında ekip içinde yer almaya istekli olma.
2- Engelli çocuğun, yararlanabileceği şekilde öneriler geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak.
3- Engelli çocuklar için öğretimi bireyselleştirmek.
4- Engelli çocuklar da dahil olmak üzere sınıftaki tüm çocuklar için eğitsel fırsatlar yaratmak.
Sınıf öğretmeninin yukarıda belirtilen özelliklere sahip olması, öğretmenin gerek özel eğitim öğretmeniyle, gerekse özel gereksinimli öğrencinin ailesiyle ve diğer uzmanlarla işbirliği içinde çalışması gereğini yerine getirmesi anlamına gelmektedir.
Öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarını etkileyebilecek pek çok etmen bulunmaktadır. Bunlar;
1- Öğretmeni yaşı
2- Öğretim yapılan sınıfın düzeyi
3- Engelli çocuğun özür grubu
4- Özrün derecesi
5- Öğretmenin okul yönetiminden ve destek hizmet personelinden almış olduğu destek düzeyi olarak sayabiliriz.
Sınıf öğretmeninin kaynaştırmayı kabul eder bir tutum içinde olmasının sınıftaki normal gelişim gösteren öğrencilerin kaynaştırma öğrencilerine karşı tutumlarını da etkileme olasılığı yüksektir.
Sınıf öğretmenlerinin engelli bireyler ve kaynaştırma konularında bilgilendirilmeleri ve hizmet – içi eğitim programlarından yararlanmaları, öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinden olumlu yönde değişikliklere neden olmaktadır.
Bir öğretmenin sınıfına kaynaştırma öğrencisi yerleştirilecekse, öncelikle, sınıf öğretmeninin haberdar edilmesi, daha sonra da o sınıfa giren diğer öğretmenlere bilgi verilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, öğretmenin kaynaştırma öğrencisine karşı ve öğretmenin sınıfa girmeden önce kendisine böyle bir duruma hazırlamasıyla gerçekleşebilecektir.
Yukarıda sıralananlardan başka;
Öğretmenlerle düzenli toplantı yapmak : Bu toplantılar sırasında öğretmenlere yalnız olmadıklarını, öğretmenlere kaynaştırma uygulamasını en önemli ögesi olduklarını belirtmek yerinde olacaktır. Bu toplantılarda öğretmenlere, psikolojik danışmanlar, özel eğitim uzmanlarının yardımcı olması onlara yalnız olmadıkları duygusunu kazandırır.
Yapılacak olan toplantılar sırasında şu sorulara yer verilebilir;
1- Kaynaştırma eğitimi ile ilgili düşünceniz nedir ?
2- Kaynaştırma eğitimi program akışınızı nasıl etkiliyor?
3- Kaynaştırma eğitiminde ne tür sorunlar yaşıyorsunuz?
4- Kaynaştırma eğitiminin sizin gelişiminize katkısı ne ?
5- Kaynaştırma eğitiminin başarılı olabilmesi için önerileriniz neler ?
6- Hangi tür destek hizmetlere ihtiyacınız var ?
7- Kaynaştırma eğitiminin normal sınıftaki öğrencilere ne gibi yararları olur ?
Bu toplantılarda öğretmenler kendilerini daha iyi anlama fırsatlarını yakalarlar. Olumsuz düşünceleri olumluya dönüşebilir.
Bilgilendirme Çalışmalarına Yer Vermek: Öğretmenlere kaynaştırma uygulaması sırasında da özür türleri ve özellikleri konusunda, davranış ve sınıf kontrolü konusunda bilgi verici seminerler ve çalışmalar düzenlemek yararlı olacaktır.
Canlandırma Çalışmalarına Yer Vermek : Kaynaştırma uygulaması başlamadan önce ve uygulama sırasında yapılacak olan canlandırma çalışmaları, öğretmenlerin engelli öğrenciler, özellikleri ve gereksinimleri ile ilgili fikir sahibi olmalarını sağlayacaktır. Öğretmen bu çalışmalar sırasında kendisini engelli çocuk yerine koyacak çalışmalara daha istekli başlayacaktır.
Normal Öğrenciler : Kaynaştırma uygulamasına ilişkin en önemli durum engelli olmayan öğrencilerin, engelli öğrencileri kabullenmiş olmalarıdır.
Sınıf öğretmenlerinin sınıfındaki normal öğrencileri, sınıflarına bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine hazırlaması gerekmektedir.
Normal akranlar kaynaştırmanın başarılı olmasında önemli bir araçtır. Çocukların öğrendiklerinin önemli bir bölümü öğrenci- öğrenci etkileşimi yoluyla gerçekleşmektedir.
Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanabilmesi İçin Normal Öğrencilerle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler
A- Normal Sınıf Öğrencilerinin Özür Türleri ve Özellikleri Konusunda Bilgilendirmek : Sınıf öğretmeni normal öğrencilerle yapacağı bilgilendirme çalışmalarını kaynaştırma öğrencisi sınıfta yokken gerçekleştirmelidir. Öğretmenin olduğu gibi, normal öğrencilerinde kaynaştırma öğrencisini anlamaları ve kabul etmeleri kolaylaşacaktır.
Bilgilendirme çalışmaları sınıf öğretmeni tarafından gerçekleştirilebileceği gibi, bir özel eğitim öğretmeni ya da RAM tarafında görevlendirilebilecek bir uzman tarafından da gerçekleştirilebilir.
Normal Sınıf Öğrencileriyle Toplantılar Düzenlemek : Kaynaştırma uygulaması başlamadan önce ve başladıktan sonra normal sınıf öğrencileriyle düzenli toplantılar gerçekleştirmek gerekmektedir.
Sınıf öğretmeni, özel eğitim öğretmeni ya da RAM’dan gelecek uzman, normal öğrencilerle düzenleyeceği toplantılarda şu sorulara yer verilebilir :
1- Engelli çocukları tanıyor musunuz?
2- Hiç engelli arkadaşınız var mı ?
3- Okulunuzda engelli çocuklar var mı ?
4- Sınıfınızda engelli çocuklar var mı ?
5- Engelli bireyle olan yaşantınızı anlatır mısınız ? Ne yaptınız? Ne konuştunuz? Neler düşündünüz?
6- Engelli bireyle beraberken neler hissedersiniz ?
7- Engelli bireylerin bize benzer neleri var ?
8- Engelli bir çocuğa nasıl yardım edebilirsin ?
9- Sınıfında engelli bir çocuk olsaydı, yardım edebilmek için neler yapardın ?
Toplantı Sonunda;
Bugünkü tartışmadan neler öğrendiniz?
Bir sonraki toplantıda söylenilenlerin ne kadarını gerçekleştirdikleri kontrol edilmelidir ?
Bu toplantılar sırasında yapılan konuşmalarda öğrencilere engelli bireylere ilişkin görüşlerini açıklama fırsatı verilmelidir.
Yapılan toplantılar aracılığıyla normal öğrenciler engelli öğrencilerin gereksinimlerinin farkına varacaklar, böylece hangi konularda kaynaştırma öğrencilerine yardımcı olabileceklerini de görebileceklerdir.
Kendilerini engelli bireylerin yerine koyma ( Canlandırma) çalışmaları yapmak : Bu etkinlikler aracılığıyla normal akranlar, engelli bireylerin engelinden dolayı neler yaşadıklarını, nelere gereksinim duyduklarını, onlara nasıl yardımcı olsalar daha etkili yardım sağlamış olabileceklerini anlamış olacaklardır.
Zihin engelli öğrencilerin öğrenmede yaşadıkları güçlükleri anlamalarını sağlamak amacıyla normal öğrencilerden yararlanabilecekleri görevler istenebilir. Örneğin, bir hikayeyi çok çabuk anlatarak, normal öğrencilerden ne anladıklarını anlatmaları istenebilir.
Ailenin Eğitimi : Kaynaştırma programının uygulanmaya başlamasıyla birlikte ailelerini de ele alınması bir kat daha önem kazanmıştır. Özel eğiti gerektiren çocukları aileleri de çocukları hakkında olumlu söz duymak isterler. Oysa okul tarafından sürekli çocuklarının olumsuz davranış için çağrıldıkları ve olumsuz yönlerini dinledikleri için okulla endişelerini bilmesi gerekli önlemlerin alınması açısından büyük önem taşır.
Aileler kaynaştırma uygulamalarında son derece güçlü destekçiler olabilirler. Ailenin kaynaştırmaya istekli olması kaynaştırmanın başarılı uygulanabilmesinde son derece önemli bir rol oynamaktadır. Böylece öğretmenin aileyi yardımcı olarak kullanılması kolaylaşmaktadır. Eğer aile kaynaştırmanın yararına inanmıyorsa, öğretmenin aileden yardım görme olasılığı düşecektir.
Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanması İçin Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler :
1- Ailelerle düzenli toplantılar yapmak
2- Ailelerle bilgilendirici konuşmalar, seminerler düzenlemek.
3- Her aşamada aileyi de işe katmak
4- Çocuğundaki gelişmeleri aileyle paylaşmak
Yapılacak toplantılarla ailelere yalnız olmadıkları, kendilerine benzer özellikte ailelerin olduğu anlatılmalıdır. Hiç kimsenin çocuğu ailesi kadar iyi tanıyamayacakları ve gereksinimlerini ailesi kadar iyi bilemeyeceği vurgulanmalıdır.
Kaynaştırma öğrencilerinin aileleri için bilgilendirici konuşmalar ve seminerler düzenlemek, ailelerin beklentilerini gerçekçi düzeyde tutmalarını, gelişmeleri fark edebilmelerine yardımcı olabileceklerini bilmelerini sağlayacaktır. Bu toplantılara normal öğrencilerin ailelerinin katılmaları da sağlanabilir.
1- Engelli çocuğun anne-babası çocuğunu yeterince tanımamaktadır.
2- Eğitimi için sağlıklı yol izlememişlerdir.
3- İleride sokakta kalacağı düşüncesindedirler.
4- Aile içi huzursuzluk ve çatışmalar vardır.
5- Çocuğa temel davranışları nasıl kazandıracaklarını, problemler ortaya çıktığında nasıl çözeceklerini bilmemektedirler.
6- Okulla ve öğretmenler etkileşim kuramamaktadır.
7- Aile kaygılı ve kendilerini suçlu cezalandırılmış hissetmektedirler.
Yukarıdaki nedenlerden dolayı aileye yönelik birtakım çalışmalarda yapılmalıdır.
Toplumun Eğitimi : Toplumun engelliye bakış açısı eksiye oranla olumlu anlamda değişiklik gösterdiğini söyleyebiliriz. Günümüzde engelliler acınacak yaratıklar olarak görülmemeye başlanmıştır. Ancak , toplum az da olsa onları normallerde soyutladığını söyleyebiliriz. Engellileri topluma kabul ettirebilmek için bazı çalışmalar yapılabilir :
1- Toplumun bilinçlendirilmesi için konferanslar, seminerler vb. etkinlikler düzenlenebilir.
2- Engellilerin yapmış olduğu çalışmaları toplumun izlenimine sunulabilir.
3- Çalışma yaşamında engellilerin başarabilecekleri konularda onlara fırsatlar verilebilir.
4- Görsel ve yazılı basında engellilere daha fazla yer verilebilir.
5- Okullarda yapılan veli toplantılarına gelen normal çocuk ailelerine engellilik konusunda bilgiler aktarılabilir. Bu da onları engellilere yönelik ön yargılardan kurtaracaktır.
6- Toplumun hizmetine engellilere yönelik yazılı kaynaklar sunulabilir vb. gibi çalışmalar sonucunda normal çocuklarla engelli çocukların bir arada eğitim almalarına toplumun bakış açısı olumlu anlamda değişebilir.
Okul öncesinde görev yapan öğretmenler olarak kaynaştırma eğitimine karar verirseniz şu çalışmaları isteme hakkınız vardır. Bunlar :
a- Kaynak Oda Eğitimi : Normal okullarda, engelli öğrenciye destek hizmeti sağlamak amacıyla hazırlamış sınıftır. Engelli öğrenci bazı durumlarda normal sınıftan çıkarılarak önceden hazırlanmış olan kaynak odada ilgili alan uzmanı ile birlikte çalışır.
Kaynak Oda Eğitiminde Amaç : Kaynaştırma öğrencisinin gereksinim duyduğu alanlarda öğrenciye destek sağlayarak, öğrencinin o dersle ilgili olarak başarabileceği en üst düzeye çıkarmaktır.
Öğrenci, destek hizmet aldığı dersle ilgili olarak öğretim yılı boyunca gerekli kaynak oda desteği almayabilir. Bunun için özel eğitim uzamıyla sınıf öğretmeninin işbirliği içinde çalışarak öğrencinin nerede eğitim alması gerektiği konusuna birlikte karar verilebilir.
b- Sınıf İçi Yardım : Sınıfı içi yardımda özel eğitim uzmanının sınıfın içine girerek sınıf öğretmenine ya da kaynaştırma öğrencisine sınıf içinde yardım etmesi söz konusudur. Bu çalışmada;
Sınıf öğretmeni ve özel eğitim uzmanı birlikte plan hazırlayarak normal öğrencilerle kaynaştırma öğrencileri için yapılacak etkinlikler planlanabilir.
Özel eğitim uzmanı kaynaştırma öğrencisiyle çalışırken, sınıf öğretmeni normal öğrencilerle çalışabilir ya da tam tersi söz konusu olabilir.
Her iki öğretmen de kendi rollerini ve sorumluklarını çok iyi bilmeleri, hazırladıkları programa uygun olarak hareket etmeleri gerekmektedir.
c- Özel Eğitim Danışmanlığı : Bu destek hizmet türünde engelli öğrencilere dolaylı olarak, öğretmeni aracılığıyla yardım söz konusudur. Özel eğitim danışmanlığının 3 öğesi bulunmaktadır.
d- 1- Danışman ( Özel Eğitim Uzmanı) 2- Danışan ( Sınıf Öğretmeni) 3- Hakkında Danışılan ( Kaynaştırma Öğrencisi)
KAYNAŞTIRMADA YAPILABİLECEK ÖĞRETİM ÇALIŞMALARI
Kaynaştırmanın başarıya ulaşmasındaki en önemli etmen etkili öğretimdir. Diğer öğrencilere etkili öğretim sağlayabilen bir öğretmenin, kaynaştırma öğrencilerine de etkili öğretim sağlama ihtimali yüksek olacaktır.
Kaynaştırma sınıfı öğretmeni, yalnızca kaynaştırma öğrencisine / öğrencilerine yönelik öğretim uyarlamaları yapmak yerine, tüm sınıfın yararına olacak öğretim uyarlamaları yapmalıdır.
Kaynaştırma eğitiminde yapılacak çalışmaları iki başlık adı altında ele alınabilir :
1- Öğretimin İçeriğinde Yapılın Değişiklikler
2- Öğretimin Sunumunda Yapılan Değişiklikler
I- Öğretimin İçeriğinde Yapılan Değişiklikler
Öğretimin içeriğinde yapılması gereken uyarlamalar, her şeyden önce, öğretimin içeriğini genişletmeyi gerektirir. Örneğin, okul öncesi eğitiminde günlük plan örneğinde hedefler ve kazanılması beklenen davranışları sıraladığımızda
“Öz –bakım becerilerinin kazandırılması”, bizim hedef davranışımız olsun.
Hedef 3- Sağlıklı yaşayabilmek için gerekli temizlik kurallarını uygulayabilme.
KBD-1 : “Gerektiğinde, el, yüz e vücudunun diğer kısımlarını uygun biçimde yıkama”, olarak düşünelim. Normal öğrenciler için belki rahatlıkla kazandırılabilecek davranışlar olabilir. Aynı davranışı da engelli öğrenciden beklersek bu her zaman mümkün olmayabilir. Kaynaştırmaya alınan engelli öğrenci / öğrencilerin bireysel farklılıklarının dikkate alınması gerekir.
Örneğin : El- yüz yıkama becerisinin öğretilmesi normal çocuklar için hedefteki davranış iken
1- Musluğu açma
2- Ellerini birleştirme
3- Avucuna su alma
4- Suyu yüzüne vurma vb. gibi davranışlar engelli çocuklar için hedefteki davranış olabilir.
Kaynaştırma öğrencisi normal bir sınıfta eğitim almaya başladığında, öğretmenin o öğrencinin özelliklerine göre uyarlamalar yapması da söz konusu olmaktadır. Bu uyarlamalar üç başlık altında ele alınabilir.
1- Ek Öğretim Amaçları Belirlemek : Bazı kaynaştırma öğrenciler, sınıfın tümü için geçerli olan öğretim amaçlarına yönelik öğretim alırken, kendileri için belirlenen ek öğretim amaçlarına yönelik de öğretim alır.
Örneğin; “Atatürk’ün yaptıklarını öğreniyorum, bu konuyu normal çocuklara ve kaynaştırma öğrencilerine anlattığımızı düşünelim. Bu konuyla ilgili ek öğretim amaçları belirlenebilir. Atatürk’ün çocuklara olan duyguları, nasıldı ? Buradan hareketle belki “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ”nı buldurabiliriz.
2- Öğretim İçeriğini Basitleştirmek : Kaynaştırma öğrencisi için, sınıf için geçerli olan öğretim programının basitleştirilmesi şeklinde değişiklikler yapılabilir. Basitleştirme iki biçimde yapılabilir :
Kaynaştırma öğrencisi için, diğer öğrenciler için söz konusu olan amaçların daha basitleri belirlenebilir. Örneğin ; verilen nesneleri ikişer ikişer sayabilme, amaç iken, içeriğini daha basitleştirerek “Verilen nesneleri birer birer sayabilme ”yi amaç olarak alabiliriz.
Kaynaştırma öğrencisi için, daha az sayıda konu yada beceri belirlenebilir.
Örneğin : Hedef-3 Verilen nesne, olay ya da varlıkları çeşitli özelliklerine göre eşleştirebilme.
Kazanılması Beklenen Davranışlar :
1- Verilen nesneleri renklerine göre eşleştirme
2- Verilen nesneleri şekillerine göre eşleştirme
3- Verilen nesneleri boyutlarına göre eşleştirme
4- Verilen nesneleri dokunsal duyumlarına göre eşleştirme şeklindeki davranış sayılarının alanlarının bir tanesi veya iki tanesi alınabilir.
3- Öğretim İçeriğini Farklılaştırmak : İleri derecede engele sahip kaynaştırma öğrencileri için, sınıftaki normal öğrenciler için gereçli olan öğretim amaçları yerine alternatif öğretim amaçları belirlenebilir. Örneğin; akademik alanlar yerine, gelişimsel ya da sosyal alanlardan öğretim amaçları seçilebilir.
Yukarıda açıklanan uyarlamaları yapılabilmesi için ülkemizde, öğretim yardımcılarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Gerek normal öğrencilere, gerekse engelli öğrencilere amaç yazarken gözlenebilir ve ölçülebilir olmasına dikkat etmeliyiz. Ancak bu şekilde rahatlıkla bir değerlendirme yapabiliriz.
II-Öğretimin Sunumunda Yapılan Değişiklikler
İki grupta ele alınmaktadır.
1-Öğretim Girdisinde Uyarlamalar :
a- Öğrenciye sunulan öğretimin zorluk düzeyinde.
b- Sunuluş biçiminde
c- Araç – gereçlerinde yapılan uyarlamaları kapsar.
Örnek : .
1- Konuyu anlatmadan önce tanıtmak, açıklamak , görsel olarak göstermek
2- Konuyu anlatmaya başlamadan önce, içerik ve akış hakkında bilgi vermek.
3- Konuyu anlatırken, sözcük dağarcığını sınırlı tutmak
4- Anlatım sırasında bir bölümden diğerine geçerken öğrencilerin dikkatini çekmek.
5- Yeni işlenen konuyu, önceden edinilmiş bilgi ve becerilerle ilişkilendirmek
6- Sözel olarak sunulan bilgileri, görsel materyallerle desteklemek.
7- Sözel sunum sırasında beden dilini de etkin olarak kullanmak.
8- Ders sırasında etkileşim fırsatları yaratmak örneğin, küçük grup tartışmaları yaptırmak.
9- Öğrenciyi, öğretmene ya da tahtaya yakın oturtmak.
10- Öğrencinin ses kaydı yapmasına izin vermek.
11- Öğrencilerin anlamadıklarını anlamaları için onlara zaman ayırmak.
Yönerge almada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler
1- Yönerge vermeden önce öğrencinin dikkatini çekmek için özel bir uyaran kullanmak, örneğin ses tonunu abartılı biçimde değiştirmek.
2- Yönerge verirken mutlaka öğrencinin öğretmenin yüzüne dönük olmasını sağlamak.
3- Öğrenciye her gün için, günlük akışı gösteren resimli bir plan vermek.
4- Sözel yönergelerin yanı sıra resim gibi görsel uyaranlar kullanmak.
2- Öğretimin Çıktısında Uyarlamalar : Öğrenciden beklenen görevler;
1- Ders dinleme
2- Resim yapma
3- Sözel olarak yanıt verme
4- Şarkı söyleme
5- Beden eğitiminde istenen çalışmaları yerine getirme gibi çok çeşitli beceri ve etkinlikleri kapsayabilir.
Öğretim Çıktısında yapılabilecek bazı düzenlemelere örnek;
1- Ders dinleme davranışının 20’dem 10’ile sınırlandırılması.
2- Sayfanın tamamını değil yarısını boyamak gibi
3- Soruların tamamına yanıt verme yerine basit birkaç soruya yanıt verme.
4- Basit düzeyde şarkıların ezberletilmesi.
5- Beden eğitiminde kasadan atlama yerine, minderde takla atma amaç olarak koyulabilir.
ÖĞRETİMSEL UYARLAMALARLA İLGİLİ GENEL İLKELER
I- Gereğinden fazla uyarlama yapmaktan kaçınılmalıdır : Yapılan her uyarlamanın, öğrencinin daha iyi öğrenmesine katkıda bulunduğundan emin olunmalıdır.
II- Öğretmenin yürüteceği uyarlamalar yeğlenmelidir.
III- Uyarlamalar, adil olmalıdır : Yapılan uyarlamaların, kaynaştırma öğrencisine adil olmayan ayrıcalıklar sağlaması önlenmelidir. Kaynaştırma, öğrencisinin en az diğer öğrenciler kadar zaman ve çaba harcaması sağlanmalıdır.
IV- Diğer öğrencilerin duygu ve düşünceleri dikkate alınmalıdır : Kaynaştırma öğrencisinden beklenen görevlerde uyarlama yapıldığında, diğer öğrencilerin kendilerine haksızlık yapıldığını düşünmemesi için bu uyarlamaların gerekçeleri tüm sınıfa açıklanmalıdır.
V- Doğrudan destek çok gerekli durumlara saklanmalıdır : Öğretmen ya da yardımcı öğretmen desteği, çok gerekli durumlar dışında kullanılmamalıdır. Akran desteğinin yeterli olduğu durumlarda, yardımcı öğretmen desteğinden kaçınılmalıdır.
VI- Sınıfın tüm özellikleri dikkate alınmalıdır : Yapılan uyarlamaların olabildiğince, sınıfın genel düzenine ve diğer öğrencilerin özelliklerine uygun olması sağlanmalıdır.
BİREYSEL UYARLAMA PLANI HAZIRLAMA VE UYGULAMA
Sınıftaki kaynaştırma öğrencileri için uygun öğretimsel uyarlamaların yapılması, öğretmenin, öğrencilerin güçlü yönlerini, gereksinimlerini ve öğrenme özelliklerini çok iyi değerlendirebilmesiyle ve değerlendirme sonuçlarını dayalı planlama yapmasıyla gerçekleşmektedir.
Bireysel uyarlama planı hazırlama ve uygulamayla ilgili olarak dört basamaklı bir çalışma sistemi önerilebilir.
1- Öğrenci ve Sınıf Hakkında Bilgi Toplamak : Bu basamakta yer alan çalışmalar, öğrenci kaynaştırma sınıfına yerleştirilmeden önce başlatılmalıdır.
a- Öğrenci Hakkında Bilgi Toplamak : Kaynaştırma öğrencisi normal sınıfa yerleştirilmeden önce RAM personeli , öğrencinin gelişim alanlarındaki işlevde bulunma düzeyini belirlemelidir.
b- Sınıf Hakkında Bilgi Toplamak : Öğrencinin kaynaştırılması düşünülen sınıf ile bu sınıfın öğrenim gördüğü derslik ve okul hakkında toplanması gereken bilgileri içeriri. Bunlar ana başlıklar adı altında;
Okulun Özellikleri :
1- Okul personelinin özellikleri nelerdir ?
2- Kaynaştırma öğrencilerine sağlanan destek hizmetlerinin özellikleri nelerdir ?
3- Okulun fiziksel özellikleri nelerdir ?
4- Okulun diğer ortamlarının özelikleri nelerdir ?
Dersliğin Özellikleri
1- Dersliğin okuldaki konumu nedir
2- Dersliğin büyüklüğü nasıldır ?
3- Derslikte yer alan sıraların ve diğer eşyaların özellikleri nelerdir ?
Kurallar :
1- Öğrencilere ilişkin kılık-kıyafet kuralları nelerdir ?
2- Derslerde öğrencilerin uymaları gereken kurallar nelerdir ?
3- Teneffüslerde öğrencilerin uymaları gereken kurallar nelerdir ?
Öğretim Etkinlikleri
1- Tüm Sınıf Etkinlikleri :
Öğretmen ders anlatımını nasıl gerçekleştirmektedir ?
Belli derslerde izlenen özel ders işleme yöntemleri nelerdir ?
2- Küçük Grup Etkinlikleri :
3- Küçük gruplar nasıl oluşturulmaktadır.
4- Küçük gruplarda öğretim etkinlikleri nasıl ve hangi sıklıkta yürütülmektedir.
Bağımsız Çalışmalar :
Hangilerini yapabiliyor.
Kaynaştırma Öğrencisi Bilgi Formu
Öğrencinin
Adı – Soyadı : ………………………………….
Doğum Tarihi : ………/………/………….
Cinsiyeti : ………….
Değerlendiricinin
Adı – Soyadı : …………………………………
Kurumu : ……………………………………….
Formun Düzenleme Tarihi : ……./…...../………..
Öğrencinin Ailesel Özellikleri ( kimlerle, nerede, hangi koşullarda yaşadığı):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Gelişimsel ya da Akademik Özellikleri ( yaş grubundan beklenen bereciler açısından düzeyi ) :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Öğrenme Özellikleri ( işitsel, görsel vb. stiller açısından öğrenme tercihleri ve öğrenci için etkili öğrenme ortamları):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Etkileşim Özellikleri ( aile üyeleriyle, akranlarıyla vb. ne şekilde etkileştiği):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………
Öğrencinin İlgileri ( yeğlediği ve yapmaktan hoşlandığı şeyleri):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Güçlü Yanları ( olumlu kişilik, öğrenme vb. özellikleri):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Varsa Davranış Bozuklukları
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Diğer :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Kaynaştırma Sınıfı Bilgi Formu
Okul : …………………………………………………………………
Sınıf : …………………………………………………………………
Sınıf Öğretmeni: …………………………………………………………………
Sınıf Mevcudu: ……….
Okulun Özellikleri
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Dersliğin Özellikleri :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Kurallar
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Öğretim Etkinlikleri
Tüm Sınıf Etkinlikleri :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Küçük Grup Etkinlikleri
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bağımsız Çalışmalar :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Diğer
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Uyarlama Türlerini Belirleme Formu
Öğrencinin Adı – Soyadı : ………………………………………………….
Sınıf : ……………………
Öğretmenin Adı – Soyadı: ………………………………………………….
Tarih : …………………….
Okul : …………………………………………………..
Uyarlama gereken her bir alanın başındaki kutucuğu işaretleyiniz. İşaretlediğiniz her bir alanın altına, yapılması gereken uyarlamaları yazınız. ( İşaretlenen her bir alanla ilgili en az bir çeşit uyarlama yazılmalıdır)
Psikomotor Alan
Ek öğretim amaçları belirleme :……………………………………
FATİH EĞİTİM FAKÜLTESİ
BÖLÜMÜ
ÖZEL EĞİTİM ZİHİN ENGELLİLER ÖĞRETMENLİĞİ
KONU
OKUL ÖNCESİ KURUMLARINDA KAYNAŞTIRMA
HAZIRLAYAN
Öğr. Gör. Abdullah KAVANOZ
TRABZON
2006
KONULARIN DİZİLİŞ SIRASI
1- Okul öncesi Eğitim Kurumlarında Kaynaştırma
- Erken Eğitim
2- Gelişim yetersizliği olan çocuklarda erken eğitimin önemi
3- Türkiye’de kaynaştırmanın tarihçesi
4- Okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma uygulamalarının gerçekleştirilmesi.
• Engelli çocukların sosyal bütünleşmesinin sağlanması.
• Normal çocukların engelli çocuklarla sosyal bütünleşme içerisinde buluşması onları,
• Sosyal bütünleşmenin engelli açısından önemli
• Okul öncesi dönemde engellilerin sosyal bütünleşmesinin sağlanmasında oyunun kullanımı
• Engelli birey oyun ile
a) Özbakım ve oyun
b) Motor gelişim ve oyun
c) Dil gelişimi ve oyun
5-Kaynaştırma eğitiminde rol oynayanların görev ve sorumlulukları
6-Kaynaştırma eğitiminin tarafları
7-Kaynaştırma eğitimi uygulamalarını başarıya ulaştırmada gerekli olan unsurlar
• Hazırlık
• Okulun atmosferi
• Düzenleme
• Personel ve aile
8-Okullarımızda uygulanabilecek kaynaştırma uygulamaları
• Tam zamanlı kaynaştırma uygulamaları
• Yarı zamanlı kaynaştırma uygulamaları
9-Bu yönetmelikte kaynaştırmanın ilkeleri
10-Kaynaştırmanın uygulama ölçütleri
11-Engelli bireylerin eğitim alabilecekleri ortamları, en az kısıtlayıcı olandan en fazla kısıtlayıcı olana doğru şu şekilde sıralayabiliri.z
12-Kaynaştırmayı başarıya ulaştıran etmenler
• Öğretmenler
• Normal öğrenciler
• Ailenin eğitimi
• Toplumun eğitimi
13-Okul öncesinde görev yapan öğretmenler olarak kaynaştırma eğitimine karar verirseniz şu çalışmaları isteme hakkını vardır. Bunlar:
• Kaynak oda eğitimi
• Sınıf içi yardım
• Özel eğitim danışmanlığı
14-Kaynaştırmada yapılabilecek öğretim çalışmaları
• Öğretmen içeriğinde yapılan değişiklikler
• Ek öğretim amaçları belirlemek
• Öğretimin içeriğini basitleştirmek
• Öğretimin içeriğini farklılaştırmak.
• Öğretimin sunumunda yapılan değişiklikler
1-Öğretmenin girdiğinde uyarlamalar
2-Öğretimin çıktısında uyarlamalar
15-Öğretimsel uyarlamalarla ilgili genel ilkeler
16-Bireysel uyarlama planı hazırlama ve uygulama
17-Kaynaştırma öğrencisi bilgi formu
18-Kaynaştırma sınıfı bilgi formu
19-Uyarlama türlerini belirleme formu
20-Diş fırçalama beceri analizi
21-Diş fırçalama becerisi performans kayıt çizelgesi
22-Diş fırçalama becerisi performans alımı
23-Elif’in P.K.Ç.’ye göre amaçları
24-Ahmet’in P.K.Ç.’ye göre amaçları
25-Bir Öğrenciye Yönelik Bireysel Öğretim Planı
26-Dersi sunma
27-Dersi bitirme
28-Okul öncesi çocuklarına yönelik örnek kaynaştırma ders planı
29-Okul öncesi çocuklarda davranış değiştirme
30-Uygulamalı davranış analizinin eğitim ortamlarındaki temel hedefleri altı başlıda altında toplanabilir.
31- Uygulamalı davranış analizinde yer alan süreçler:
1-Pekiştirme 2-Olumsuz Pekiştirme 3-Sönme
4-Olumlu Pekiştirme 5-Ceza 6-Ayrımlı Pekiştirme
7-Pekiştirme Tarifleri
32-Uygulamalı davranış analizinin kaynaştırma ortamlarında kullanımı
33-Okul öncesi kaynaştırma ortamlarında uygun davranışların yapılma olasılığını artırıcı düzenlemeler
34-Davranış öncesi uyaranları ( sınıf atmosferi- kurallar- fiziksel ortam- yönergeler- sosyal pekiştirme-davranış sözleşmesi-davranış sözleşmesi örnekleri- işlevsel değerlendirme- işlevsel değerlendirme görüşme örneği- işlevsel değerlendirme görüşme özet tablosu-evle ilgili öneriler- eğitim ortamıyla ilgili öneriler)
35-Okul öncesinde kaynaştırma öğrencileri için davranış değiştirme planı hazırlama ve uygulama ( Hedef davranış belirleme – hedef davranışı tanımlama- başlama düzeyi verisi toplama- davranışsal amaç yazma pekiştireç belirleme- kalıcılık ve genelleme
36-Davranış değiştirme planı formu
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA KAYNAŞTIRMA
Erken Eğitin : 0-6 yaş çocukların eve ve kurum ortamlarında
• Bedensel
• Zihinsel
• Duygusal
• Sosyal Yönden
Gelişmelerini desteklemek amacıyla yapılan eğitime denir.
0-3 takvim yaşına sahip çocuklar için erken çocukluk eğitimi dönemi
3-6 ( 36-72 ay) takvim yaşına sahip çocuklar için ise okulöncesi eğitim dönemi olarak iki aşamaya ayrılmaktadır.
Çocuklar bu dönemde anne-babalarından, erken eğitim kurumlarından, arkadaşlarından ve çevrelerinden birçok beceri öğrenerek eğitiminin daha sonraki basamakları için gerekli alt yapıyı oluştururlar.
Ülkemizden genel erken eğitim hizmetleri resmi ve özel kurumlarda yürütülmektedir. Bu kurumlarda,kurumların özelliklerine göre değişik programlar uygulanmaktadır. Programlar üç farklı yaş grubu temel alınarak hazırlanmıştır.
Bu yaş grupları :
0-36 ay (0-3 yaş ) Kreş Programı Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi
37-60 ay (4-5 yaş) Anaokulu Programı Okulöncesi Dönem Eğitimi I
61-72 ay (6 yaş) Anasınıfı Programı Okulöncesi Dönem Eğitimi II
Kreş Programı : 0-3 yaş çocuklarının bilişsel, dil, sosyal,duygusal, özbakım ve fiziksel gelişim alanına ait özellikleri dikkate alınarak 0-12 ay, 13-24 ay ve 25-36 ay şeklinde üç ayrı gelişim evresine bölünmüştür.
Anaokulu Programı : Program, 37-60 aylık çocukların bedensel, bilişsel, sosyal ve duygusal alanlardaki gelişimini desteklemek, hızlandırmak ve anasınıfı programına temel oluşturmak üzere düzenlenmiştir. Anaokulu programında konuların öğretimi yerine, konular aracılığıyla çocukların belirlenen amaçlara ulaşmaları amaçlanmaktadır.
Anasınıfı Programı : Bu program, 61-72 aylık çocukların tam gelişimlerine yardım etmek, hızlandırmak ve ilköğretim programına temel oluşturmak üzere hazırlanmış bir programdır. Programda yer alan amaçlar, 61-72 aylık çocukların gelişim özellikleri dikkate alınarak saptanmıştır. Ayrıca programda amaçları kazandıracak konulara da yer verilmiştir.
Gelişim Yetersizlikleri Olan Çocuklarda Erken Eğitimin Önemi
Yaşamın ilk yıllarındaki öğrenme yaşantıları normal çocuklar için önemli olduğu kadar gelişim yetersizlikleri gösteren çocuklar için de önemlidir.
Gelişim yetersizlikleri gösteren çocukların çoğu, okula başlayıncaya değin konunun uzmanlarınca sağlanan sistemli bir eğitim almıyorlardı.
Erken eğitimin gelişim yetersizlikleri gösteren çocuklarda ne kadar etkili olacağının farkında olunmaması nedeniyle çoğu aileye, çocuklarının bakımını sağlamaları ve eğitimleriyle ilgili düşüncelerini tuvalet eğitimi ve beslenme becerileriyle sınırlamaları öneriliyordu.
Yaşamlarının ilk yıllarını çoğunlukla ev ortamında geçiren gelişim yetersizlikleri gösteren çocukların öğrenmeleri, ailelerinin kendilerine sunduğu öğretici yaşantıların sonucunda olmaktadır.
TÜRKİYE’DE KAYNAŞTIRMANIN TARİHÇESİ
A.B.D.’inde 1975 yılında kabul edilen P.L. 94-142Tüm Engelliler İçin Eğitim Yasası, diğer ülkelerde de kısa sürede benimsenmiştir.
Türkiye’de 1983 yılında yürürlüğe giren 2916 sayılı Ö.E.M.Ç Kanunu ile kaynaştırma uygulaması yasal olarak benimsenmiştir.
Ö.E.M.Ç. Kanununun 4. maddesinde “Durumları ve özellikler uygu olan özel eğitime muhtaç çocukların, normal çocukların eğitimleri için açılmış olan okul ve eğitim kurumlarında, normal akranları arasında eğitilmeleri için gerekli önlemler alınır, hükmü yer almaktadır.
Bu maddenin getirdiklerinin açık bir şekilde belirlenmemiş olduğu bir gerçektir. “Durumları ve özellikleri uygun olan, tanımlamasıyla hangi öğrencilerin kastedildiği, ayrıca, alınabilecek” gerekli tedbirler”,n neler olacağı da belirgin değildir.
1985 yılında yayınlanan, Özel Eğitim Okulları Yönetmeliğinin 70. maddesinde “Yazılı özel eğitim okullarına alınmayı gerektirmeyen Ö.E.M.Ç.’lar için il içindeki diğer okullarda özel eğitim tedbirleri alınır. Bu maddede belirtilen hüküm açık bir biçimde ortaya konulmamıştır.
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/573 sayılı K.H.K.’nin 12 maddesinde ise daha ayrıntıya yer verildiği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği kaynaştırmayla daha çık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir. ( Kaynaştırmanın en gelişmiş tanımı bu yönetmelikle yapılmıştır. )
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/573 sayılı K.H.K.’nin 12 maddesinde ise daha ayrıntıya yer verdiliği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ise kaynaştırmayla daha açık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir. (Kaynaştırmanın en gelişmiş tanımı bu yönetmelikte yapılmıştır. )
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Engelli Çocukların Sosyal Bütünleşmesinin Sağlanması
Kaynaştırma, gerektiğinde sınıf öğretmeni veya engelli öğrenciye destek özel eğitim hizmetleri sağlanması koşuluyla, engelli öğrencilerin normal eğitim ortamlarında eğitilmesidir.
Eğitimde fırsat eşitliği ve normalleştirme, kaynaştırmanın temel felsefesini oluşturmaktadır.
Normal eğitim ortamında eğitim gören engelli öğrenciler, engelli olmayan öğrencilerle birlikte eğitim almakla,
• Etkileşmeyi
• İletişim kurmayı
• Arkadaşlıklar geliştirmeyi
• Birlikte çalışmayı
• Bireysel olarak güçlü ve zayıf yönlerini öğrenmekteler, gerektiğinde birbirlerine yardımcı olmaktadırlar.
Engelli bireylerde okulöncesi dönemde normal çocukların geçtiği evrelerden geçtiklerinden dolayı bu dönemde normal çocukların yararlandığı eğitim ortamlarından yararlanmak durumundadırlar.
Sosyal Bütünleşmenin Normal Çocuklar Açısından Önemi
Sosyal bütünleştirme programlarında normal ve engelli çocukların birbirleri üzerindeki etkileşimleri yalnız o döneme yönelik kazançlarla kalmayıp, ilerili yaşamlarında da kazançlar elde etmelerini sağlamaktadırlar. Örneğin, okul öncesi dönemde edinilen deneyimler daha sonraki yaşlarda karşılaşılacak olan farklı ve engelli bireylerin de toplum tarafından sosyal kabul görmeleri için uygun davranışlar kazanmasına katkıda bulunmaktadır. Sosyal bütünleştirme, normal bireylerin engelliler hakkında daha duyarlı hale gelmelerini sağlamaktadır.
Normal Çocukların Engelli Çocuklarla Sosyal Bütünleşme İçerisinde Bulunması Onları;
• Diğer insanların ihtiyaçlarına duyarlı olma
• Engelli bireylerle olan ilişkilere değer verme, geliştirme
• Diğer insanlara karşı gösterilen tolerans düzeyinde artış
• Kişisel gelişim
• Benlik değerinde yükselme
• Akranlarla olan kişisel statüde olumlu yönde değişiklikler
• Bireyler arası farklılıkları daha iyi değerlendirme
• Sosyal bilişlerde gelişim
• Sıcak arkadaşlık ilişkileri geliştirme, yönlerinden geliştiklerini göstermektedir.
Sosyal Bütünleşmenin Engelli Açısından Önemi
Öğrencilerin akademik ve psikososyal gelişimleri açısından normla çocuklarla bir arada olmaları, kendileri gibi engelli olanlarla bir arada olmalarından daha fazla ilerleme gösterdikleri bulunmuştur.
Refleksiv davranışlar dışında insan davranışlarının hemen tamamı öğrenme sonucunda edinilen davranıştır. Çocuklar çevrelerindeki akranlarını ve yetişkinleri gözleyerek davranışlarını biçimlendirir, yani davranışlar edinirler.
Okulöncesi Dönemde Engellilerin Sosyal Bütünleşmesinin Sağlanmasında Oyunun Kullanımı
Özellikle çocukların sevgi, güven, hareket, yaratıcılığının destekleyici ve estetik duygusunu geliştirici ortam, kendini tanıma, kanıtlama, özgürlük, diğer çocuklarla birlikte olma gibi ihtiyaçları belirginleşmektedir. Çocuk oyunları, sıralanan ihtiyaçların karşılanması ve bunların yanında, çocuk eğitimi ve gelişimi ile toplumsal kültür açılarından önemli olduğu gibi, eğitim bilimi ve ruh bilimi açısından da önem taşımaktadır.
Çocuk yaşam için gerekli davranış, bilgi, beceri vb. şeyleri oyun içinde kendiliğinden öğrenir.
• İnsanlık ilişkileri
• Yardımlaşma
• Konuşma
• Bilgi Edinme
• Alışkanlık ve Deneyim Kazanmak
• Yaşam Rollerini (annelik, babalık, mesleki v.b.) anlama gibi.
olguları oyun içinde kavrar ve pekiştirir.
Oyun dil, bilişsel, sosyal, motor ve özbakım gelişiminin yansıtıldığı bir etkinliktir. Engellilerin eğitimlerinde temel gelişim alanları olan dil, bilişsel, motor ve özbakım gelişiminin olumlu yönde geliştiği etkinlikler bütünüdür.
Engelli Birey Oyun İle :
I- Özbakım ve Oyun : Kendini ve vücudunun parçalarını en doğal yolla tanımasını sağlar.
1- Vücut parçalarının işlevlerini en doğal yolla öğrenir.
2- Vücut parçalarını başka fonksiyonlar için kullanmasını öğrenir.
3- Günlük hayatı içinde kullanacağı çeşitli davranışları en doğru olarak kazanmasını öğrenir.
II. Motor Gelişim ve Oyun : Büyük kasların motor gelişimi baş, gövde, kollar ve bacakların hareketlerini kapsamaktadır.
1- Küçük kasların hareket gelişimini ise, el ve ayak parmakların gelişimi ile ilgili becerilerdir.
2- Çocuklar oyun sayesinde ince ve kaba motor gelişimlerini içeren bir dizi etkinlikler yaparak motor gelişimlerini sağlayabilirler.
III. Dil Gelişimi ve Oyun : Oyun, konuşma ve taklit gibi unsurlardan yararlanarak doğa ve toplum olaylarının hayali bir ortamda canlandırılmasını sağlar.
Oyun Engelli Çocuklar Konuşurken;
1- Kendine güveninin gelişmesi
2- Konuşmanın gelişmesi
3- Akıcılığın gelişmesi
4- Kelime hazinesinin gelişmesi
5- Fikirlerinin ifade edilmesi
6- İnsanlarla ilişki kurma becerilerinin gelişmesi
7- Dinleme becerilerinin kazanılması ve gelişmesi
8- Farklı durumlarda farklı dilin kullanılması gibi konularda çocukların gelişimine katkı sağlar.
Yukarıda kısaca anlatmaya çalıştığım okul öncesi eğitiminin çocukların gelişiminde önemli bir süreç olduğunu, engelli bireyler içinde bu imkanın onlara sağlanması gerektiğini söyleyebiliriz.
Kaynaştırma Eğitiminde Rol Oynayanların Görev ve Sorumlulukları
Müdür : Kaynaştırma uygulamaları için kurumda gerekli düzenlemeleri planlar ve uygulanmasını sağlar, özel eğitim hizmetleri kurlu ile işbirliği yapar.
Gezerek Özel Eğitim Görevi Verilen Öğretmen : Bireyselleştirilmiş eğitim programlarını uygular, değerlendirir, gerektiğinde bireye, aileye, öğretmene ve kuruma bilgi verir.
Öğretmen : Özel eğitim gerektiren öğrencilerin sınıf tarafından sosyal kabulü için önlemler alır.
Bireysel ve gelişim özelliklerini dikkate alarak değerlendirme yapar.
Programını bireyselleştirerek uygular.
Aileler, ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde çalışır.
Psikolojik Danışman : Kaynaştırma uygulaması kararı ile gelen öğrenciler için, uygun eğitim ortamının düzenlenmesinde ve uygulamada yer alan öğretmenlere, öğrencilerin gelişimlerini izleme ve aile eğitimi konularında rehberlik eder.
Aile : Programın uygulanması sırasında çalışmalara etkin bir şekilde katılır, gerektiğinde eğitim araç-gereç desteği sağlayabilir.
Özel Eğitim Gerektiren Birey : Değerlendirme sonrasında çıkan eğitim önlemi ve yöneltme kararında istediğini belirtir.
KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNİN TARAFLARI
I-Engelli Öğrenciler : Yapılan araştırmalara göre engellilere gerekli koşullar yerine getirilmiş bir kaynaştırma eğitiminden, ayrıştırılmış eğitimden elde edecekleri kazançlardan çok daha fazlasını elde edebilmektedir.
Engelli Çocuklar Kaynaştırmayla :
• Sosyal ve eğitimsel yaşamda akranları ile birlikte olabilme,
• Onları model olarak alabilme
• Toplum tarafından benimsenen davranış repertuarını geliştirebilme
• Öğrendikleri yeni davranışları uygulama fırsatını elde ederler.
Bunun sonucunda engelli bireyin toplum tarafından dışlanmasına neden olan tipik engelli davranışlarının azalması sağlanarak ve çocuğun sosyal kabulü, uyumu ve etkileşimini artıracaktır.
Akranları ile birlikte çeşitli ekinliklerde bulunması sonucunda da bu bireyler kendilerine olan güvenlerini artırabilirler ve daha geniş bir topluluğa ait olma ve değerli olma duygularını yükseltebilirler.
Engelli öğrencilerin normalde akran ilişkilerinde sorunlar vardır. Sosyal becerileri bozuktur.
Ancak bu öğrenciler
Kaynaştırmayla birlikte arkadaşlık geliştirmekte,
Arkadaşlarının evlerini ziyarete gitmekte
Sınıf arkadaşları ile birlikte aktivitelere katılmaktadırlar.
Bu öğrenciler sınıf aktivitelerinde önemli görevleri yerine getirebilirler.
II. Normal Gelişim Gösteren Öğrenciler : Helmstetter, Peck ve Grangreco 1994 yılında engellilerle birlikte eğitim gören çocuklar üzerinde yaptıkları bir çalışma sonucunda şu bulgulara ulaşmışlardır :
Diğer insanların ihtiyaçlarına karşı daha duyarlı olma.
Engelli bireylerle olan ilişkilerine değer verme, geliştirme
Kişisel gelişim
Diğer insanlara karşı tolerans düzeyinde artış.
Benlik değerinde yükselme
Akranlarla olan kişisel statüde olumlu yönde değişiklikler
Bireyler arası farkındalıklardan kaynaklanan korkuların azalması.
Sosyal bilişlerde gelişim
Sıcak arkadaşlık ilişkileri geliştirme ( Akt. Kuz, 2001)
III. Engelli Çocukların Aileleri : Bu konuda yapılan çalışmalara göre engeli çocuğa sahip olan aileler kaynaştırma eğitimine genelde olumlu yaklaşım göstermektedirler. Bu kişiler çocuklarının etkileşimde bulunduklarını ve gelişim gösterdiklerini gördükleri zaman çocukları hakkında daha gerçekçi yaklaşımlara sahip olabilmektedirler.
IV. Öğretmenler : Walther – Thomas (1197)’ ın yaptığı araştırmaya göre, özel ve genel eğitim öğretmenleri kaynaştırma uygulamasının kendileri için faydalı olduğunu bildirmişlerdir. Engelli çocukların eğitimi için diğer özel eğitimcilerden aldıkları bilgilerin kendilerini mesleki açıdan geliştirdiğini söylemişlerdir.
Kaynaştırma eğitimi uygulamalarını başarıya ulaştırmada gerekli olan unsulara baktığımızda,
I-HAZIRLIK : Kaynaştırmaya başlamadan önce personel, engelli çocukların normal akranları, engelli çocuklar, çevre ( fiziki ortamlar) normal çocuğun ailelerinin vb. durumlarının önceden hazırlanması gerekir.
II- OKULUN ATMOSFERİ : Normal sınıf öğretmenleri, engelli çocukların zamanlarını tükettiği normal çocukların başarı standartlarını aşağıya çektikleri ön yargılardan arındırılmalıdırlar.
III-DEĞERLENDİRME:
1- Sınıfın büyüklüğü
2- Planlardaki Değişiklikler
3- Uygun Eğitsel Yöntemler
4- Materyal ve Destek Hizmetleri
sağlanmalıdır.
IV. PERSONEL VE AİLE :
1- Sınıf Öğretmenleri
2- Özel Eğitim Öğretmenleri
3- Özel Eğitim Danışmanları
4- Yöneticiler
5- Anne – Babalar
kaynaştırma uygulamalarının bir parçası olmalıdır.
OKULLARIMIZDA UYGULANABİLECEK KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARI
I.Tam Zamanlı Kaynaştırma Uygulamaları :
a. Engelli bireylerin akranlarıyla birlikte : Okul öncesi
İlköğretim
Ortaöğretim
Yaygın Eğitim Kurumlarında
Aynı sınıfta eğitim görmesi.
Kaynaştırma uygulamaları yapılan okullarda sınıf mevcutlarının,
Okul öncesi eğitim kurumlarında 14
İlköğretim kurumlarında 30
Öğrenciyi aşmamasına dikkat edilmelidir. Aynı engel grubundan iki öğrenci uygulamaya alınabilir.
b- Durumları ayrı bir sınıfta eğitilmeyi gerektiren öğrenciler için;
Okul öncesi eğitim
İlköğretim
Ortaöğretim
Yaygın eğitim kurumlarında
özel eğitim sınıfları açılır.
Bu sınıfların mevcutları,
Okul Öncesinde 6
İlköğretimde 12
Ortaöğretimde 20
Yaygın Eğitimde 10
öğrenciden oluşur.
c- Özel eğitim okulunun yatılılık olanaklarından yararlanan öğrencilerden, normal akranları arasında eğitim alması uygun görülenler,
Okulöncesi eğitim
İlköğretim
Ortaöğretim kurumlarında eğitim alırlar.
d- Yetersizlikleri olmayan bireyler istekleri doğrultusunda,
Okulöncesi eğitiminde
Çevrelerinde kaynaştırma uygulaması yapan özel eğitim okullarında açılacak olan sınıflara kayıt yaptırabilirler.
En fazla beşi özel eğitim gerektiren birey olmak üzere, bu sınıfların mevcutları,
Okulöncesi eğitimde 14
İlköğretim ve ortaöğretimde 20
Yaygın eğitimde 10
öğrenciden oluşur.
II. Yarı Zamanlı Kaynaştırma Uygulamaları
a- Kaynaştırma uygulaması yapılan sınıflara, özel eğitim sınıflarına devam eden öğrencilerin katılması kaynak oda, RAM, özel eğitim kurumlarından destek eğitimi alması için gerekli düzenlemeler yapılır.
b- Özel eğitim okulunda kaydı olan bazı öğrencilerin kaynaştırma uygulaması yapılan sınıfların etkinliklerine katılması.
c- Personeli, fiziki unsurları uygun olan özel eğitim okullarında çevredeki diğer öğrencilerinde hazırlanan program çerçevesinde her türlü eğitim ortamlarından faydalanmaları sağlanır.
d- Birden fazla yetersizliği olan öğrencilerin, özel eğitim okullarında, gündüzlü olarak açılan özel eğitim sınıflarında uygun öğretim programları hazırlanarak eğitilirler. Bu sınıfların mevcutları en fazla 6 öğrenciden oluşur. Sınıfta 2 öğretmen görevlendirilir.
Arzu edilen düzeyde olmasa da 1997/ 573 S.K.H.K. ’nın 12. maddesinde ise daha ayrıntıya yer verildiği görülmektedir.
Ocak 2000’de yürürlüğe konulan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ise kaynaştırmayla daha açık ifadelere ve uygulamaya yönelik hükümlere yer vermiştir.
Bu Yönetmelikte Kaynaştırmanın İlkeleri ( Madde 68) Şu Şekilde Belirlenmiştir
a- Özel eğitim gerektiren her bireyin akranları ile birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır.
b- Hizmetler bireyin yetersizliklerine göre değil, bireylerin eğitim gereksinimlerine göre planlanmalıdır.
c- Hizmetler okul merkezli olur.
d- Karar verme süreci aile-okul- eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi dayanışmasına dayalı olarak gerçekleşir.
e- Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretilebilir.
f- Kaynaştırma eğitimi, bir program dahilinde verilen bir özel eğitim uygulamasıdır.
Yönetmelik Ayrıca Kaynaştırmanın Uygulama Ölçütlerine ( Madde 69) Yer Verilmiştir. Ölçütler Şu Şekilde Sıralanmıştır :
Kaynaştırma uygulamaları yapılan kurumlarda, özel eğitim gerektiren öğrencinin gereksinimleri çerçevesinde kurumun,
1- Kaynak oda,
2- Rehberlik ve psikolojik danışma servisi
3- Bep geliştirme birimi kurulması
4- Rampalar
5- Ses yalıtımı
6- Işık düzenine dikkat edilmesi gibi durumlara dikkat edilir.
Kaynaştırma uygulamalarına devam edecek öğrencilerin,
1- Birden fazla yetersizliği olmamasına
2- Erken yaşta tanılanmış olmasına
3- Ailesinin işbirliğine açık ve eğitim almaya yatkın
4- Cihaz kullanması gerekenler mutlaka cihazlandırılmış olması,
5- Zihinsel yetersizliğinin hafif ve orta düzeyde olması gerekir.
Kaynaştırma uygulamaları yapılan kurumlarda tüm kurum personelinin, öğrencilerin, ailelerin ve yakın çevrelerinin, özel eğitim gerektiren öğrencilerin bireysel ve gelişim özellikleri hakkında bilgilendirilmeleri esastır.
Kaynaştırma uygulamalarında öğretim programları, programın amaçları bireye uyarlanarak uygulanır, bireyselleştirilmiş eğitim programı ile desteklenir.
Okulöncesi eğitim kurumlarının amaçlarına göre eğitsel düzenlemelerin yapılması, her öğrenci kendi ilgi, yetenek ve kapasiteleri oranında öğretim almaları düzenlemelerinin yapılması gerekir.
Engeli bireylerin eğitim alabilecekleri ortamlar, en az kısıtlayıcı alandan en fazla kısıtlayıcı alana doğru şu şekilde sıralayabiliriz :
I. Tam Zamanlı Kaynaştırma : Engelli öğrencinin, kaydının normal sınıfta olduğu, öğrencinin tüm gün boyunca normal sınıfta, normal sınıf öğretmeninden eğitim aldığı durumdur. Bu durum sınıf öğretmeni öğrencinin sınıf içindeki tüm gereksinimlerini karşılamakla sorumludur.
II. Kayak Oda Destekli Kaynaştırma : Engelli öğrencinin kaydının normal sınıfta olduğu, ancak öğrencinin desteğe gereksinim duyduğu derslerde kaynak odada özel eğitim öğretmeninden destek aldığı durumdur. Bu durumda engelli öğrenci eksik kaldığı konularda kaynak oda desteği alacaktır.
III. Yarı Zamanlı Kaynaştırma : Engelli öğrencinin kaydının özel sınıfta olduğu, öğrencinin başarılı olabileceği derslerde kaynaştırma sınıfında eğitim aldığı durumdur.
Engelli öğrencinin başarılı olabileceği derslerde normal sınıfa kaynaştırıldığında, en fazla yararı, sosyal becerilerinin gelişmesi ve yeni sosyal berileri kazanması ile görecektir.
IV- Özel Sınıf : Engelli öğrencinin kaydının özel sınıfta olduğu, öğrencinin tüm gereksinimlerinin özel sınıfta karşılandığı durumdur. Bu durumda engelli öğrencinin gereksinim duyulduğunda okul saatleri dışında destek hizmetlerinden yaralanması özel sınıfın içinde bulunduğu okul binasında ve bahçesinde ders saatleri dışında normal akranlarıyla birlikte olması söz konusudur.
V- Gündüzlü Özel Eğitim Okulu : Engelli öğrencinin kaydının özel eğitim okulunda olduğu, öğrencinin aynı özür grubundan öğrencilerle eğitim aldığı durumdur.
Bu durumda engelli öğrencinin eğitim gereksinimleri özel eğitim okulunda karşılanmaktadır. Gerek duyulduğunda bu öğrencilere de destek ek hizmet sağlanması söz konusu olabilecektir.
VI. Yatılı Özel Eğitim Okulu : Engelli öğrencinin kaydının özel eğitim okulunda olduğu durumdur. Öğrenci aynı özür grubundan öğrencilerle birlikte eğitim almakta ve geceleri de okulun yatakhanesinde kalmaktadır.
Akranlarla birliktelik boyutu dikkate alındığında, bu eğitim ortamlarından en az kısıtlayıcı olanı tam zamanlı kaynaştırma iken, en fazla kısıtlayıcı olanı yatılı özel eğitim okuludur.
KAYNAŞTIRMAYI BAŞARIYA ULAŞTIRAN ETMENLER
Kaynaştırmanın başarıla gerçekleşebilmesi için gerekli olan unsurlar;
ÖĞRETMENLER: Kaynaştırma sınıfı öğretmenleri olacak öğretmenlerin sınıflarında kaynaştırma yapmaya istekli ve engelli öğrenciyi kabul edici bir tutum içinde olmaları gerekmektedir.
Öğretmenlerin bazı özelliklere sahip olması kaynaştırma eğitiminin başarıyla yürütülebilmesi için en önemli unsur tamamlanmış sayılabilmektedir. Burada en öenmli görev öğretmene düşmektedir.
Öğretmenlerde Bulunması Gereken Özellikler :
1- Program geliştirme çalışmalarında ekip içinde yer almaya istekli olma.
2- Engelli çocuğun, yararlanabileceği şekilde öneriler geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak.
3- Engelli çocuklar için öğretimi bireyselleştirmek.
4- Engelli çocuklar da dahil olmak üzere sınıftaki tüm çocuklar için eğitsel fırsatlar yaratmak.
Sınıf öğretmeninin yukarıda belirtilen özelliklere sahip olması, öğretmenin gerek özel eğitim öğretmeniyle, gerekse özel gereksinimli öğrencinin ailesiyle ve diğer uzmanlarla işbirliği içinde çalışması gereğini yerine getirmesi anlamına gelmektedir.
Öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarını etkileyebilecek pek çok etmen bulunmaktadır. Bunlar;
1- Öğretmeni yaşı
2- Öğretim yapılan sınıfın düzeyi
3- Engelli çocuğun özür grubu
4- Özrün derecesi
5- Öğretmenin okul yönetiminden ve destek hizmet personelinden almış olduğu destek düzeyi olarak sayabiliriz.
Sınıf öğretmeninin kaynaştırmayı kabul eder bir tutum içinde olmasının sınıftaki normal gelişim gösteren öğrencilerin kaynaştırma öğrencilerine karşı tutumlarını da etkileme olasılığı yüksektir.
Sınıf öğretmenlerinin engelli bireyler ve kaynaştırma konularında bilgilendirilmeleri ve hizmet – içi eğitim programlarından yararlanmaları, öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinden olumlu yönde değişikliklere neden olmaktadır.
Bir öğretmenin sınıfına kaynaştırma öğrencisi yerleştirilecekse, öncelikle, sınıf öğretmeninin haberdar edilmesi, daha sonra da o sınıfa giren diğer öğretmenlere bilgi verilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, öğretmenin kaynaştırma öğrencisine karşı ve öğretmenin sınıfa girmeden önce kendisine böyle bir duruma hazırlamasıyla gerçekleşebilecektir.
Yukarıda sıralananlardan başka;
Öğretmenlerle düzenli toplantı yapmak : Bu toplantılar sırasında öğretmenlere yalnız olmadıklarını, öğretmenlere kaynaştırma uygulamasını en önemli ögesi olduklarını belirtmek yerinde olacaktır. Bu toplantılarda öğretmenlere, psikolojik danışmanlar, özel eğitim uzmanlarının yardımcı olması onlara yalnız olmadıkları duygusunu kazandırır.
Yapılacak olan toplantılar sırasında şu sorulara yer verilebilir;
1- Kaynaştırma eğitimi ile ilgili düşünceniz nedir ?
2- Kaynaştırma eğitimi program akışınızı nasıl etkiliyor?
3- Kaynaştırma eğitiminde ne tür sorunlar yaşıyorsunuz?
4- Kaynaştırma eğitiminin sizin gelişiminize katkısı ne ?
5- Kaynaştırma eğitiminin başarılı olabilmesi için önerileriniz neler ?
6- Hangi tür destek hizmetlere ihtiyacınız var ?
7- Kaynaştırma eğitiminin normal sınıftaki öğrencilere ne gibi yararları olur ?
Bu toplantılarda öğretmenler kendilerini daha iyi anlama fırsatlarını yakalarlar. Olumsuz düşünceleri olumluya dönüşebilir.
Bilgilendirme Çalışmalarına Yer Vermek: Öğretmenlere kaynaştırma uygulaması sırasında da özür türleri ve özellikleri konusunda, davranış ve sınıf kontrolü konusunda bilgi verici seminerler ve çalışmalar düzenlemek yararlı olacaktır.
Canlandırma Çalışmalarına Yer Vermek : Kaynaştırma uygulaması başlamadan önce ve uygulama sırasında yapılacak olan canlandırma çalışmaları, öğretmenlerin engelli öğrenciler, özellikleri ve gereksinimleri ile ilgili fikir sahibi olmalarını sağlayacaktır. Öğretmen bu çalışmalar sırasında kendisini engelli çocuk yerine koyacak çalışmalara daha istekli başlayacaktır.
Normal Öğrenciler : Kaynaştırma uygulamasına ilişkin en önemli durum engelli olmayan öğrencilerin, engelli öğrencileri kabullenmiş olmalarıdır.
Sınıf öğretmenlerinin sınıfındaki normal öğrencileri, sınıflarına bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine hazırlaması gerekmektedir.
Normal akranlar kaynaştırmanın başarılı olmasında önemli bir araçtır. Çocukların öğrendiklerinin önemli bir bölümü öğrenci- öğrenci etkileşimi yoluyla gerçekleşmektedir.
Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanabilmesi İçin Normal Öğrencilerle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler
A- Normal Sınıf Öğrencilerinin Özür Türleri ve Özellikleri Konusunda Bilgilendirmek : Sınıf öğretmeni normal öğrencilerle yapacağı bilgilendirme çalışmalarını kaynaştırma öğrencisi sınıfta yokken gerçekleştirmelidir. Öğretmenin olduğu gibi, normal öğrencilerinde kaynaştırma öğrencisini anlamaları ve kabul etmeleri kolaylaşacaktır.
Bilgilendirme çalışmaları sınıf öğretmeni tarafından gerçekleştirilebileceği gibi, bir özel eğitim öğretmeni ya da RAM tarafında görevlendirilebilecek bir uzman tarafından da gerçekleştirilebilir.
Normal Sınıf Öğrencileriyle Toplantılar Düzenlemek : Kaynaştırma uygulaması başlamadan önce ve başladıktan sonra normal sınıf öğrencileriyle düzenli toplantılar gerçekleştirmek gerekmektedir.
Sınıf öğretmeni, özel eğitim öğretmeni ya da RAM’dan gelecek uzman, normal öğrencilerle düzenleyeceği toplantılarda şu sorulara yer verilebilir :
1- Engelli çocukları tanıyor musunuz?
2- Hiç engelli arkadaşınız var mı ?
3- Okulunuzda engelli çocuklar var mı ?
4- Sınıfınızda engelli çocuklar var mı ?
5- Engelli bireyle olan yaşantınızı anlatır mısınız ? Ne yaptınız? Ne konuştunuz? Neler düşündünüz?
6- Engelli bireyle beraberken neler hissedersiniz ?
7- Engelli bireylerin bize benzer neleri var ?
8- Engelli bir çocuğa nasıl yardım edebilirsin ?
9- Sınıfında engelli bir çocuk olsaydı, yardım edebilmek için neler yapardın ?
Toplantı Sonunda;
Bugünkü tartışmadan neler öğrendiniz?
Bir sonraki toplantıda söylenilenlerin ne kadarını gerçekleştirdikleri kontrol edilmelidir ?
Bu toplantılar sırasında yapılan konuşmalarda öğrencilere engelli bireylere ilişkin görüşlerini açıklama fırsatı verilmelidir.
Yapılan toplantılar aracılığıyla normal öğrenciler engelli öğrencilerin gereksinimlerinin farkına varacaklar, böylece hangi konularda kaynaştırma öğrencilerine yardımcı olabileceklerini de görebileceklerdir.
Kendilerini engelli bireylerin yerine koyma ( Canlandırma) çalışmaları yapmak : Bu etkinlikler aracılığıyla normal akranlar, engelli bireylerin engelinden dolayı neler yaşadıklarını, nelere gereksinim duyduklarını, onlara nasıl yardımcı olsalar daha etkili yardım sağlamış olabileceklerini anlamış olacaklardır.
Zihin engelli öğrencilerin öğrenmede yaşadıkları güçlükleri anlamalarını sağlamak amacıyla normal öğrencilerden yararlanabilecekleri görevler istenebilir. Örneğin, bir hikayeyi çok çabuk anlatarak, normal öğrencilerden ne anladıklarını anlatmaları istenebilir.
Ailenin Eğitimi : Kaynaştırma programının uygulanmaya başlamasıyla birlikte ailelerini de ele alınması bir kat daha önem kazanmıştır. Özel eğiti gerektiren çocukları aileleri de çocukları hakkında olumlu söz duymak isterler. Oysa okul tarafından sürekli çocuklarının olumsuz davranış için çağrıldıkları ve olumsuz yönlerini dinledikleri için okulla endişelerini bilmesi gerekli önlemlerin alınması açısından büyük önem taşır.
Aileler kaynaştırma uygulamalarında son derece güçlü destekçiler olabilirler. Ailenin kaynaştırmaya istekli olması kaynaştırmanın başarılı uygulanabilmesinde son derece önemli bir rol oynamaktadır. Böylece öğretmenin aileyi yardımcı olarak kullanılması kolaylaşmaktadır. Eğer aile kaynaştırmanın yararına inanmıyorsa, öğretmenin aileden yardım görme olasılığı düşecektir.
Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanması İçin Kaynaştırma Öğrencilerinin Aileleriyle Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler :
1- Ailelerle düzenli toplantılar yapmak
2- Ailelerle bilgilendirici konuşmalar, seminerler düzenlemek.
3- Her aşamada aileyi de işe katmak
4- Çocuğundaki gelişmeleri aileyle paylaşmak
Yapılacak toplantılarla ailelere yalnız olmadıkları, kendilerine benzer özellikte ailelerin olduğu anlatılmalıdır. Hiç kimsenin çocuğu ailesi kadar iyi tanıyamayacakları ve gereksinimlerini ailesi kadar iyi bilemeyeceği vurgulanmalıdır.
Kaynaştırma öğrencilerinin aileleri için bilgilendirici konuşmalar ve seminerler düzenlemek, ailelerin beklentilerini gerçekçi düzeyde tutmalarını, gelişmeleri fark edebilmelerine yardımcı olabileceklerini bilmelerini sağlayacaktır. Bu toplantılara normal öğrencilerin ailelerinin katılmaları da sağlanabilir.
1- Engelli çocuğun anne-babası çocuğunu yeterince tanımamaktadır.
2- Eğitimi için sağlıklı yol izlememişlerdir.
3- İleride sokakta kalacağı düşüncesindedirler.
4- Aile içi huzursuzluk ve çatışmalar vardır.
5- Çocuğa temel davranışları nasıl kazandıracaklarını, problemler ortaya çıktığında nasıl çözeceklerini bilmemektedirler.
6- Okulla ve öğretmenler etkileşim kuramamaktadır.
7- Aile kaygılı ve kendilerini suçlu cezalandırılmış hissetmektedirler.
Yukarıdaki nedenlerden dolayı aileye yönelik birtakım çalışmalarda yapılmalıdır.
Toplumun Eğitimi : Toplumun engelliye bakış açısı eksiye oranla olumlu anlamda değişiklik gösterdiğini söyleyebiliriz. Günümüzde engelliler acınacak yaratıklar olarak görülmemeye başlanmıştır. Ancak , toplum az da olsa onları normallerde soyutladığını söyleyebiliriz. Engellileri topluma kabul ettirebilmek için bazı çalışmalar yapılabilir :
1- Toplumun bilinçlendirilmesi için konferanslar, seminerler vb. etkinlikler düzenlenebilir.
2- Engellilerin yapmış olduğu çalışmaları toplumun izlenimine sunulabilir.
3- Çalışma yaşamında engellilerin başarabilecekleri konularda onlara fırsatlar verilebilir.
4- Görsel ve yazılı basında engellilere daha fazla yer verilebilir.
5- Okullarda yapılan veli toplantılarına gelen normal çocuk ailelerine engellilik konusunda bilgiler aktarılabilir. Bu da onları engellilere yönelik ön yargılardan kurtaracaktır.
6- Toplumun hizmetine engellilere yönelik yazılı kaynaklar sunulabilir vb. gibi çalışmalar sonucunda normal çocuklarla engelli çocukların bir arada eğitim almalarına toplumun bakış açısı olumlu anlamda değişebilir.
Okul öncesinde görev yapan öğretmenler olarak kaynaştırma eğitimine karar verirseniz şu çalışmaları isteme hakkınız vardır. Bunlar :
a- Kaynak Oda Eğitimi : Normal okullarda, engelli öğrenciye destek hizmeti sağlamak amacıyla hazırlamış sınıftır. Engelli öğrenci bazı durumlarda normal sınıftan çıkarılarak önceden hazırlanmış olan kaynak odada ilgili alan uzmanı ile birlikte çalışır.
Kaynak Oda Eğitiminde Amaç : Kaynaştırma öğrencisinin gereksinim duyduğu alanlarda öğrenciye destek sağlayarak, öğrencinin o dersle ilgili olarak başarabileceği en üst düzeye çıkarmaktır.
Öğrenci, destek hizmet aldığı dersle ilgili olarak öğretim yılı boyunca gerekli kaynak oda desteği almayabilir. Bunun için özel eğitim uzamıyla sınıf öğretmeninin işbirliği içinde çalışarak öğrencinin nerede eğitim alması gerektiği konusuna birlikte karar verilebilir.
b- Sınıf İçi Yardım : Sınıfı içi yardımda özel eğitim uzmanının sınıfın içine girerek sınıf öğretmenine ya da kaynaştırma öğrencisine sınıf içinde yardım etmesi söz konusudur. Bu çalışmada;
Sınıf öğretmeni ve özel eğitim uzmanı birlikte plan hazırlayarak normal öğrencilerle kaynaştırma öğrencileri için yapılacak etkinlikler planlanabilir.
Özel eğitim uzmanı kaynaştırma öğrencisiyle çalışırken, sınıf öğretmeni normal öğrencilerle çalışabilir ya da tam tersi söz konusu olabilir.
Her iki öğretmen de kendi rollerini ve sorumluklarını çok iyi bilmeleri, hazırladıkları programa uygun olarak hareket etmeleri gerekmektedir.
c- Özel Eğitim Danışmanlığı : Bu destek hizmet türünde engelli öğrencilere dolaylı olarak, öğretmeni aracılığıyla yardım söz konusudur. Özel eğitim danışmanlığının 3 öğesi bulunmaktadır.
d- 1- Danışman ( Özel Eğitim Uzmanı) 2- Danışan ( Sınıf Öğretmeni) 3- Hakkında Danışılan ( Kaynaştırma Öğrencisi)
KAYNAŞTIRMADA YAPILABİLECEK ÖĞRETİM ÇALIŞMALARI
Kaynaştırmanın başarıya ulaşmasındaki en önemli etmen etkili öğretimdir. Diğer öğrencilere etkili öğretim sağlayabilen bir öğretmenin, kaynaştırma öğrencilerine de etkili öğretim sağlama ihtimali yüksek olacaktır.
Kaynaştırma sınıfı öğretmeni, yalnızca kaynaştırma öğrencisine / öğrencilerine yönelik öğretim uyarlamaları yapmak yerine, tüm sınıfın yararına olacak öğretim uyarlamaları yapmalıdır.
Kaynaştırma eğitiminde yapılacak çalışmaları iki başlık adı altında ele alınabilir :
1- Öğretimin İçeriğinde Yapılın Değişiklikler
2- Öğretimin Sunumunda Yapılan Değişiklikler
I- Öğretimin İçeriğinde Yapılan Değişiklikler
Öğretimin içeriğinde yapılması gereken uyarlamalar, her şeyden önce, öğretimin içeriğini genişletmeyi gerektirir. Örneğin, okul öncesi eğitiminde günlük plan örneğinde hedefler ve kazanılması beklenen davranışları sıraladığımızda
“Öz –bakım becerilerinin kazandırılması”, bizim hedef davranışımız olsun.
Hedef 3- Sağlıklı yaşayabilmek için gerekli temizlik kurallarını uygulayabilme.
KBD-1 : “Gerektiğinde, el, yüz e vücudunun diğer kısımlarını uygun biçimde yıkama”, olarak düşünelim. Normal öğrenciler için belki rahatlıkla kazandırılabilecek davranışlar olabilir. Aynı davranışı da engelli öğrenciden beklersek bu her zaman mümkün olmayabilir. Kaynaştırmaya alınan engelli öğrenci / öğrencilerin bireysel farklılıklarının dikkate alınması gerekir.
Örneğin : El- yüz yıkama becerisinin öğretilmesi normal çocuklar için hedefteki davranış iken
1- Musluğu açma
2- Ellerini birleştirme
3- Avucuna su alma
4- Suyu yüzüne vurma vb. gibi davranışlar engelli çocuklar için hedefteki davranış olabilir.
Kaynaştırma öğrencisi normal bir sınıfta eğitim almaya başladığında, öğretmenin o öğrencinin özelliklerine göre uyarlamalar yapması da söz konusu olmaktadır. Bu uyarlamalar üç başlık altında ele alınabilir.
1- Ek Öğretim Amaçları Belirlemek : Bazı kaynaştırma öğrenciler, sınıfın tümü için geçerli olan öğretim amaçlarına yönelik öğretim alırken, kendileri için belirlenen ek öğretim amaçlarına yönelik de öğretim alır.
Örneğin; “Atatürk’ün yaptıklarını öğreniyorum, bu konuyu normal çocuklara ve kaynaştırma öğrencilerine anlattığımızı düşünelim. Bu konuyla ilgili ek öğretim amaçları belirlenebilir. Atatürk’ün çocuklara olan duyguları, nasıldı ? Buradan hareketle belki “23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ”nı buldurabiliriz.
2- Öğretim İçeriğini Basitleştirmek : Kaynaştırma öğrencisi için, sınıf için geçerli olan öğretim programının basitleştirilmesi şeklinde değişiklikler yapılabilir. Basitleştirme iki biçimde yapılabilir :
Kaynaştırma öğrencisi için, diğer öğrenciler için söz konusu olan amaçların daha basitleri belirlenebilir. Örneğin ; verilen nesneleri ikişer ikişer sayabilme, amaç iken, içeriğini daha basitleştirerek “Verilen nesneleri birer birer sayabilme ”yi amaç olarak alabiliriz.
Kaynaştırma öğrencisi için, daha az sayıda konu yada beceri belirlenebilir.
Örneğin : Hedef-3 Verilen nesne, olay ya da varlıkları çeşitli özelliklerine göre eşleştirebilme.
Kazanılması Beklenen Davranışlar :
1- Verilen nesneleri renklerine göre eşleştirme
2- Verilen nesneleri şekillerine göre eşleştirme
3- Verilen nesneleri boyutlarına göre eşleştirme
4- Verilen nesneleri dokunsal duyumlarına göre eşleştirme şeklindeki davranış sayılarının alanlarının bir tanesi veya iki tanesi alınabilir.
3- Öğretim İçeriğini Farklılaştırmak : İleri derecede engele sahip kaynaştırma öğrencileri için, sınıftaki normal öğrenciler için gereçli olan öğretim amaçları yerine alternatif öğretim amaçları belirlenebilir. Örneğin; akademik alanlar yerine, gelişimsel ya da sosyal alanlardan öğretim amaçları seçilebilir.
Yukarıda açıklanan uyarlamaları yapılabilmesi için ülkemizde, öğretim yardımcılarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Gerek normal öğrencilere, gerekse engelli öğrencilere amaç yazarken gözlenebilir ve ölçülebilir olmasına dikkat etmeliyiz. Ancak bu şekilde rahatlıkla bir değerlendirme yapabiliriz.
II-Öğretimin Sunumunda Yapılan Değişiklikler
İki grupta ele alınmaktadır.
1-Öğretim Girdisinde Uyarlamalar :
a- Öğrenciye sunulan öğretimin zorluk düzeyinde.
b- Sunuluş biçiminde
c- Araç – gereçlerinde yapılan uyarlamaları kapsar.
Örnek : .
1- Konuyu anlatmadan önce tanıtmak, açıklamak , görsel olarak göstermek
2- Konuyu anlatmaya başlamadan önce, içerik ve akış hakkında bilgi vermek.
3- Konuyu anlatırken, sözcük dağarcığını sınırlı tutmak
4- Anlatım sırasında bir bölümden diğerine geçerken öğrencilerin dikkatini çekmek.
5- Yeni işlenen konuyu, önceden edinilmiş bilgi ve becerilerle ilişkilendirmek
6- Sözel olarak sunulan bilgileri, görsel materyallerle desteklemek.
7- Sözel sunum sırasında beden dilini de etkin olarak kullanmak.
8- Ders sırasında etkileşim fırsatları yaratmak örneğin, küçük grup tartışmaları yaptırmak.
9- Öğrenciyi, öğretmene ya da tahtaya yakın oturtmak.
10- Öğrencinin ses kaydı yapmasına izin vermek.
11- Öğrencilerin anlamadıklarını anlamaları için onlara zaman ayırmak.
Yönerge almada Sorunu Olan Öğrencilere Yönelik Öneriler
1- Yönerge vermeden önce öğrencinin dikkatini çekmek için özel bir uyaran kullanmak, örneğin ses tonunu abartılı biçimde değiştirmek.
2- Yönerge verirken mutlaka öğrencinin öğretmenin yüzüne dönük olmasını sağlamak.
3- Öğrenciye her gün için, günlük akışı gösteren resimli bir plan vermek.
4- Sözel yönergelerin yanı sıra resim gibi görsel uyaranlar kullanmak.
2- Öğretimin Çıktısında Uyarlamalar : Öğrenciden beklenen görevler;
1- Ders dinleme
2- Resim yapma
3- Sözel olarak yanıt verme
4- Şarkı söyleme
5- Beden eğitiminde istenen çalışmaları yerine getirme gibi çok çeşitli beceri ve etkinlikleri kapsayabilir.
Öğretim Çıktısında yapılabilecek bazı düzenlemelere örnek;
1- Ders dinleme davranışının 20’dem 10’ile sınırlandırılması.
2- Sayfanın tamamını değil yarısını boyamak gibi
3- Soruların tamamına yanıt verme yerine basit birkaç soruya yanıt verme.
4- Basit düzeyde şarkıların ezberletilmesi.
5- Beden eğitiminde kasadan atlama yerine, minderde takla atma amaç olarak koyulabilir.
ÖĞRETİMSEL UYARLAMALARLA İLGİLİ GENEL İLKELER
I- Gereğinden fazla uyarlama yapmaktan kaçınılmalıdır : Yapılan her uyarlamanın, öğrencinin daha iyi öğrenmesine katkıda bulunduğundan emin olunmalıdır.
II- Öğretmenin yürüteceği uyarlamalar yeğlenmelidir.
III- Uyarlamalar, adil olmalıdır : Yapılan uyarlamaların, kaynaştırma öğrencisine adil olmayan ayrıcalıklar sağlaması önlenmelidir. Kaynaştırma, öğrencisinin en az diğer öğrenciler kadar zaman ve çaba harcaması sağlanmalıdır.
IV- Diğer öğrencilerin duygu ve düşünceleri dikkate alınmalıdır : Kaynaştırma öğrencisinden beklenen görevlerde uyarlama yapıldığında, diğer öğrencilerin kendilerine haksızlık yapıldığını düşünmemesi için bu uyarlamaların gerekçeleri tüm sınıfa açıklanmalıdır.
V- Doğrudan destek çok gerekli durumlara saklanmalıdır : Öğretmen ya da yardımcı öğretmen desteği, çok gerekli durumlar dışında kullanılmamalıdır. Akran desteğinin yeterli olduğu durumlarda, yardımcı öğretmen desteğinden kaçınılmalıdır.
VI- Sınıfın tüm özellikleri dikkate alınmalıdır : Yapılan uyarlamaların olabildiğince, sınıfın genel düzenine ve diğer öğrencilerin özelliklerine uygun olması sağlanmalıdır.
BİREYSEL UYARLAMA PLANI HAZIRLAMA VE UYGULAMA
Sınıftaki kaynaştırma öğrencileri için uygun öğretimsel uyarlamaların yapılması, öğretmenin, öğrencilerin güçlü yönlerini, gereksinimlerini ve öğrenme özelliklerini çok iyi değerlendirebilmesiyle ve değerlendirme sonuçlarını dayalı planlama yapmasıyla gerçekleşmektedir.
Bireysel uyarlama planı hazırlama ve uygulamayla ilgili olarak dört basamaklı bir çalışma sistemi önerilebilir.
1- Öğrenci ve Sınıf Hakkında Bilgi Toplamak : Bu basamakta yer alan çalışmalar, öğrenci kaynaştırma sınıfına yerleştirilmeden önce başlatılmalıdır.
a- Öğrenci Hakkında Bilgi Toplamak : Kaynaştırma öğrencisi normal sınıfa yerleştirilmeden önce RAM personeli , öğrencinin gelişim alanlarındaki işlevde bulunma düzeyini belirlemelidir.
b- Sınıf Hakkında Bilgi Toplamak : Öğrencinin kaynaştırılması düşünülen sınıf ile bu sınıfın öğrenim gördüğü derslik ve okul hakkında toplanması gereken bilgileri içeriri. Bunlar ana başlıklar adı altında;
Okulun Özellikleri :
1- Okul personelinin özellikleri nelerdir ?
2- Kaynaştırma öğrencilerine sağlanan destek hizmetlerinin özellikleri nelerdir ?
3- Okulun fiziksel özellikleri nelerdir ?
4- Okulun diğer ortamlarının özelikleri nelerdir ?
Dersliğin Özellikleri
1- Dersliğin okuldaki konumu nedir
2- Dersliğin büyüklüğü nasıldır ?
3- Derslikte yer alan sıraların ve diğer eşyaların özellikleri nelerdir ?
Kurallar :
1- Öğrencilere ilişkin kılık-kıyafet kuralları nelerdir ?
2- Derslerde öğrencilerin uymaları gereken kurallar nelerdir ?
3- Teneffüslerde öğrencilerin uymaları gereken kurallar nelerdir ?
Öğretim Etkinlikleri
1- Tüm Sınıf Etkinlikleri :
Öğretmen ders anlatımını nasıl gerçekleştirmektedir ?
Belli derslerde izlenen özel ders işleme yöntemleri nelerdir ?
2- Küçük Grup Etkinlikleri :
3- Küçük gruplar nasıl oluşturulmaktadır.
4- Küçük gruplarda öğretim etkinlikleri nasıl ve hangi sıklıkta yürütülmektedir.
Bağımsız Çalışmalar :
Hangilerini yapabiliyor.
Kaynaştırma Öğrencisi Bilgi Formu
Öğrencinin
Adı – Soyadı : ………………………………….
Doğum Tarihi : ………/………/………….
Cinsiyeti : ………….
Değerlendiricinin
Adı – Soyadı : …………………………………
Kurumu : ……………………………………….
Formun Düzenleme Tarihi : ……./…...../………..
Öğrencinin Ailesel Özellikleri ( kimlerle, nerede, hangi koşullarda yaşadığı):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Gelişimsel ya da Akademik Özellikleri ( yaş grubundan beklenen bereciler açısından düzeyi ) :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Öğrenme Özellikleri ( işitsel, görsel vb. stiller açısından öğrenme tercihleri ve öğrenci için etkili öğrenme ortamları):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Etkileşim Özellikleri ( aile üyeleriyle, akranlarıyla vb. ne şekilde etkileştiği):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………
Öğrencinin İlgileri ( yeğlediği ve yapmaktan hoşlandığı şeyleri):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Güçlü Yanları ( olumlu kişilik, öğrenme vb. özellikleri):
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Öğrencinin Varsa Davranış Bozuklukları
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Diğer :
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
Kaynaştırma Sınıfı Bilgi Formu
Okul : …………………………………………………………………
Sınıf : …………………………………………………………………
Sınıf Öğretmeni: …………………………………………………………………
Sınıf Mevcudu: ……….
Okulun Özellikleri
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Dersliğin Özellikleri :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Kurallar
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Öğretim Etkinlikleri
Tüm Sınıf Etkinlikleri :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Küçük Grup Etkinlikleri
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Bağımsız Çalışmalar :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Diğer
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Uyarlama Türlerini Belirleme Formu
Öğrencinin Adı – Soyadı : ………………………………………………….
Sınıf : ……………………
Öğretmenin Adı – Soyadı: ………………………………………………….
Tarih : …………………….
Okul : …………………………………………………..
Uyarlama gereken her bir alanın başındaki kutucuğu işaretleyiniz. İşaretlediğiniz her bir alanın altına, yapılması gereken uyarlamaları yazınız. ( İşaretlenen her bir alanla ilgili en az bir çeşit uyarlama yazılmalıdır)
Psikomotor Alan
Ek öğretim amaçları belirleme :……………………………………
- Katılım
- 6 Eki 2006
- Mesajlar
- 2
- Tepki Skoru
- 0
- Puanları
- 0
paylaşımın için teşekkürler zinar
- Katılım
- 6 Eki 2006
- Mesajlar
- 2
- Tepki Skoru
- 0
- Puanları
- 0
paylaşımın için teşekkürler zinar
benim sınıfımda bu sene 3 tane özel eğitimli çocuğum var..yeni öğretmenim bi çoğunuz biliodur..ilk başlarda tedirgindim..sonuçta özel eğitim dersi aldık ama yeterli değil...birebir o çocuklarla ilgilenmek o kadar kolay değil...bir çocuğum gerçekten çok problemli zarar veriyo..hatta ilk hafta benim elimi ısırdı...çocuklara da vuruyo
ama artık günde 1-2 saat gelio..çünkü diğer çocuklar çok etkilendiler,çoğunun okulda ilk senesi onların soğumasını istemedik..benim en çok üzüldüğüm şey,özel eğitimli çocuklarımla birebir ilgilenememsınıfım 24 kişi düşünün ben nasıl ilgilenim elimden geleni yapıorum ama....
ama artık günde 1-2 saat gelio..çünkü diğer çocuklar çok etkilendiler,çoğunun okulda ilk senesi onların soğumasını istemedik..benim en çok üzüldüğüm şey,özel eğitimli çocuklarımla birebir ilgilenememsınıfım 24 kişi düşünün ben nasıl ilgilenim elimden geleni yapıorum ama....Arkadaşlar hepiniz güzel şeyler yazmışsınız,paylaşımlarınız çok güzel.Hepinizin eline, yüreğine sağlık. Yalnız özel eğitim bu değil..... Bunda bir kere hem fikir olalım. Özel Eğitim seminerde gördüğünüz dersler de değil. Hatta üniversite de gördüğünüz bir dönemlik bilemediniz iki dönemlik derslerde değil. Ben 15 sene özel eğitim gerektiren bireylerle çalışmış, Üniversite de özel eğitim bölümünü bitirmiş biri olarak buraya bir iki satır yazı yazayım dedim. Şu an rehber öğretmen olarak çalışıyorum ama 15 seneyi silip atmam mümkün değil. Bu 15 sene benim bundan sonraki yaşantıma daima ışık tutacağına inanıyorum.
Bir kere (özürün türüne göre) KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE karşıyım.Çocuk ta bir engel varsa ve bu engel akranlarının eğitim alma özgürlüğünü kısıtlıyorsa bu öğrencinin kaynaştırma eğitimi alması yanlıştır.Hiç bir öğretmen böyle bir durumda 20 öğrenciyi bırakıp bir öğrenci ile ilgilenmez.Ben ilgileniyorum diyen YALAN söyler veya kendini,veliyi ve etrafındaki diğer kişileri kandırır.(Burada kimseyi karalamıyorum yanlış anlaşılmasın) Bizim eğitim sistemimiz angarya kırtasiye işi ile yüklüdür. Birde kaynaştırma eğitimine muhtaç bir öğrencinin sınıfa gelmesi bir o kadar daha evrakların hazırlanması demektir.Kaynaştırma eğitimi bazı özür grubları için yararlı olabilir ancak bu engel grubu zihinsel engelse verilen eğitimin çok yararlı olacağına inanmıyorum. Hatta dahada ileri giderek normal çocukların haklarına saldırı olarak değerlendiriyorum.
Burada ne yapılabilir/ne yapılmalı sorusu akla geliyor haklı olarak.Günümüz eğitim sisteminde okullarda kaynak oda olmadığından veya her okulda özel eğitim öğretmeni kadrosu olmadığından bu tip öğrenciler özel eğitim okullarına istihdam edilmeliler.Eğitimlerine oralarda devam etmeliler.Bölgesinde özel eğitim okulu bulunmayan yerlerde ALLAH ÖĞRETMENE KOLAYLIK VERSİN demeden başka bir çaremiz kalmıyor.Artık öğretmen bütün özverisi ile çalışacak ve VELİYE ÇOCUĞUNUN ÖZÜRLÜ OLDUĞUNU KABUL ETTİRMEYE ÇALIŞACAK.Maalesef günümüzde (Allah kimsenin başına vermesin)problem aileden kaynaklanıyor.Çocuğunun özürünü kabul etmediği için öğretmen arkadaşlar çok sıkıntı çekiyorlar.
BÜTÜN ÖĞRETMEN ARKADAŞLARA İYİ ÇALIŞMALAR.kOLAY GELSİN.......
Bir kere (özürün türüne göre) KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE karşıyım.Çocuk ta bir engel varsa ve bu engel akranlarının eğitim alma özgürlüğünü kısıtlıyorsa bu öğrencinin kaynaştırma eğitimi alması yanlıştır.Hiç bir öğretmen böyle bir durumda 20 öğrenciyi bırakıp bir öğrenci ile ilgilenmez.Ben ilgileniyorum diyen YALAN söyler veya kendini,veliyi ve etrafındaki diğer kişileri kandırır.(Burada kimseyi karalamıyorum yanlış anlaşılmasın) Bizim eğitim sistemimiz angarya kırtasiye işi ile yüklüdür. Birde kaynaştırma eğitimine muhtaç bir öğrencinin sınıfa gelmesi bir o kadar daha evrakların hazırlanması demektir.Kaynaştırma eğitimi bazı özür grubları için yararlı olabilir ancak bu engel grubu zihinsel engelse verilen eğitimin çok yararlı olacağına inanmıyorum. Hatta dahada ileri giderek normal çocukların haklarına saldırı olarak değerlendiriyorum.
Burada ne yapılabilir/ne yapılmalı sorusu akla geliyor haklı olarak.Günümüz eğitim sisteminde okullarda kaynak oda olmadığından veya her okulda özel eğitim öğretmeni kadrosu olmadığından bu tip öğrenciler özel eğitim okullarına istihdam edilmeliler.Eğitimlerine oralarda devam etmeliler.Bölgesinde özel eğitim okulu bulunmayan yerlerde ALLAH ÖĞRETMENE KOLAYLIK VERSİN demeden başka bir çaremiz kalmıyor.Artık öğretmen bütün özverisi ile çalışacak ve VELİYE ÇOCUĞUNUN ÖZÜRLÜ OLDUĞUNU KABUL ETTİRMEYE ÇALIŞACAK.Maalesef günümüzde (Allah kimsenin başına vermesin)problem aileden kaynaklanıyor.Çocuğunun özürünü kabul etmediği için öğretmen arkadaşlar çok sıkıntı çekiyorlar.
BÜTÜN ÖĞRETMEN ARKADAŞLARA İYİ ÇALIŞMALAR.kOLAY GELSİN.......
sayın psikolojik danışmanın görüşlerine katılıyorum.ben de 1,5 yıldır özel eğitimde çalışan bir okul öncesi öğretmeni olarak bizim özel eğitim kurumu içindeki grup etkinliklerinde bile çok zorlanırken(ki bizim gruplar 3 veya 4 kişidir) kaldıki 24 kişilik sınıfta özel eğitime muhtaç öğrenciyle ilgilenilebilinsin. çabalarınızı ve gayretlerinizi yürekten tebrik ediyorum.Bu güzel yürekli öğretmenlerimizin de öğretmenler gününü şimdiden kutluyorum.
bende bir veli olarak kaynaştırma eğitimine karşıyım.oğlumun sınıfında konuşma özürlü bir öğrenci var.diğer öğrencilere zarar verdiği için öğretmen nereye giderse onu yanında götürüyor.oğlumda bu durumdan rahatsız.öğretmeninin onunla çok ilgilenmesine kıskanmış ve öğretmenine bizde sizin öğrenciniz bizide bundan sonra yanınızda götürün demiş.çocuklarada zarar veriyor.bu öğrenciler haftanın belli günleri gelip yaşıtlarıyla olmalı bence.bu çocukta bir problem olduğunu anlıyorlar ve onlara zarar verdiği için dışlanıyor.çocuk bu şekilde daha çok üzülüyor.zarar verdiği için o çocuğun sınıfta olmmasından rahatsızım ve öğretmenimize haftada 2 gün gelsin diyeceğim.böyle bir şey yapılabilir mi?
Mehtap yanlış yaparsın. Çocuğun hırçınlığı büyük ihtimalle konuşma probleminden, kendini ifade edememenin vermiş olduğu bir tepki. Burada öğretmene yine büyük iş düşüyor. Aileyi iyi yönlendirmesi gerekiyor.Çocuk konuşma terapisi konusunda yardım alması gerekiyorsa almalı.Bir de o öğrenci başarılı derslerde (bu büyük bir ihtimalle konuşma gerektirmeyen derslerdir) ödüllendirilmeli,arkadaşlarına örnek gösterilmeli.
arkadaşım bu çocuğun hırçınlığının konuşamamadan kaynaklandığını biliyorum.ama çocukların boğazını sıkıyor,onlara oyuncak attığı için öğretmenimiz oyuncakları kaldırmış ve en önemlisi neredeyse sınıfı yakıyormuş.elektrikli sobayı devirmiş.tüm veliler şikayetçi.yani çocuklara çok zarar veriyor.kusura bakmayın ama bir çocuk için bütün bir sınıf niye zarar görsün.ailede çok bilinçli değil.arkadaşınında böyle çocuğu varmış anasınıfına gidince düzelmiş diye gönderiyor.yoksa özel bir okula gidiyormuş.bir anne olarak o çocuk yüzünden çocuğumun oyuncak oynayamaması ve zarar görmesinden çok rahatsızım.böyle giderse çocuğun okulunu değiştireceğim.onun yüzünden öğretmenimiz diğer çocuklarla ilgilenemiyor bile.belki bencil bir düşünce ama o çocuğun sınıfta olmasına karşıyım.bazen benimde öyle bir çocuğum olabilirdi diye düşünüp üzülüyorum ama çocuk sınıftada zarar verdiği için dışlanıyor.bu çocuk böyle daha kötü hissetmez mi?
öğretmenimiz çocuğun durumunu sınıfa anlatmış eskisi kadar çocuklar dışlamıyormuş artık.ben sürekli bu çocuğun sınıfta neler yaptığını öğretmene soruyorum.evde oğluma anlatıyorum.arkadaşınıza yardım edin,oyunlarınıza katın,arkadaşın biraz geç öğreniyor diyorum.oğlum anne arkadaşlarımdan bazıları onun gibi konuşuyor demeye başladı.acaba öğretmen ilgilensin diye yapmış olabilirlermi.
öğretmenimiz çocuğun durumunu sınıfa anlatmış eskisi kadar çocuklar dışlamıyormuş artık.ben sürekli bu çocuğun sınıfta neler yaptığını öğretmene soruyorum.evde oğluma anlatıyorum.arkadaşınıza yardım edin,oyunlarınıza katın,arkadaşın biraz geç öğreniyor diyorum.oğlum anne arkadaşlarımdan bazıları onun gibi konuşuyor demeye başladı.acaba öğretmen ilgilensin diye yapmış olabilirlermi.
Kesinlikle ondan.Ya yukarıda da anlattım aslında ben de senin gibi düşünüyorum burada yapılması gereken aileyi bilinçlendirmek ve çocuğu RAM a sevk etmek.Öğretmen faktörü burada önemli.Öğretmen arkadaş daha sabırlı ve eşit davranacak öğrencinin olumsuz davranışlarını görmezden gelecek.Eğer olumsuz davranışlarını gördüğü zaman sizin de dediğiniz gibi diğer çocukların konuşmaları değişecek,davranışlar değişecek vb. olaylar olacak.Çocuk olumsuz davranışıyla ilgi çekecek.Bu da eğitimde istemediğimiz bir durum tabiki.Artık büyük iş öğretmenin şu durumda.Çocuğunuzu başka bir okula almanız bir şey değiştirmeyecek.Gideceği okulda böyle bir öğrenci olmayacağını kimse garanti edemez.Bir de sizin dediğiniz gibi o çocuk bizim olsaydı ne yapardık ne yapmamız gerekirdi?Bunu düşünelim.Aileye yardımcı olabilirsiniz bu konuda.Çocuğunun engelini yavaş yavaş öğretmen hissettirmeli veliye.Çocuğun yardım alması gerekiyorsa rehabilitasyon merkezlerine yönlendirilmeliler.Siz de pes etmeyin öğretmende.O çocuğu kazanabildiğimiz kadarı ile kazanalım.Tabi bir anne-baba olarak bunu şu an düşünemeyebiliriz.
çocuk zaten rehabilitasyona gitmiş.bu senede gidecekmiş ama arkadaşı anasnıfına verin konuşması düzelir deyince anasınıfı düşünülmüş.öğretmenimiz sürekli onunla ilgilenmek zorunda aklıyor zarar veriyor diye.öğretmende çok zor durumda.bu konu hakkında fazla bilgisi yokmuş ve çok zorlanıyormuş.bilmiyorumne olacak.yanlız böyle giderse diğer çocuklarda onun gibi konuşmaya başlayacak.bu konuda ne yapabiliriz?bilgileriniz için teşekkürler
Rehabilitasyona devam edecek ve RAM dan kaynaştırma raporu alacak.Öğretmen ise az önce dediğim gibi olumsuz davranışları görmezden gelecek.Konuşma konusunda ise çocuğun söylediklerini düzeltmeye çalışmayacak doğrusunu söyleyerek ona ip ucu verecek. Örneğin: Çocuk "bu ağaba" dedi öğretmen hayır ağaba değil bu araba diye düzeltmeyecek "evet bu araba" diyecek.Çok basit bir örnek oldu ama bu şekilde konuşma hakkında ipuçları verecek.
Arkadaşlar KAYNAŞTIRMA(ENTEGRASYON) gerek ilköğretim gerekse okulöncesi kurumlarda olması gereken bir eğitim modeli.Öncelikle şunu söylemek istiyorum üniversitede aldığımız dersler asla yeterli değil ben bu konuda herzaman kendimi aşmaya çalıştım uygulama ve teorik o kadar birbirinden farklıki bilirsiniz.Rehabilitasyon merkezleri bu konuda bize sonuna kadar destek oluyor zaten bizim yapmamız gereken biraz çaba ve zaman ayırmak.Ben bu tür eğitime dahil 2 öğrencim oldu ilk öğrencim Dil ve konuşma güçlüğü olan bir öğrencim idi rehabilitasyon merkezine gidiyor aynı zamanda bize katılıyordu.Aile çocuklarını kabullenmiş ve aşmak için her türlü yardıma açıktılar okula ilk geldiğinde tabi sorunlar yaşadık hiç kolay olmadı ama arkadaşları zamanla kabullendi bende rehabilitasyon merkezindeki öğretmenlerle sürekli iş birliğinde planlar yaptık ve değerlendirdik durumumuzu ve sene ortalarına öğrencim epey yol katetti oldukça lider ve sosyal anlamda kendini bir adım ileriye taşıdı şuanda 3.sınıfa gidiyor ve öğretmenler gününde yanıma ilk gelen öğrencilerimden oldu kendisi.2.Öğrencim kız dı ve Zihinsel anlamda öğrenme güçlüğü yaşıyordu ben devlette 38 mevcut yardımcı yok aile bana geldiğinde perişandı bir öğretmen arkadaşım yapamayacağım deyip göndermiş normalde bu tür eğitimi alan çocukların sınıf mevcudu 14'ü aşmamalı fakat galiba imkansızı başarmaya kalktım ve kabul ettim çok ama çok mücadele verdim aile çocuğuna acınmasından oldukça rahatsızdı bu yüzden zaman zaman evde öğrencimi gözleme gittim o da bir adımda olsa bu sorunu aştı sayılır çekingen ve sessizliği azaldı artık susmayan şen bir kız oldu şuan 2. sınıfta ama halen rehebilitasyon merkezinde eğitimi devam ediyor aile mutlu buda bana yetti doğrusu halen rehabilitasyon merkezlerin de gönüllü olarak öğretmenlik yapıyorum şuanda otistik çocuklar üzerine araştırma yapıyorum bu konuda oldukça yetersiz olduğumuzu düşünüyorum.Arkadaşlar biliyorum zor fakat neolur bu gibi çocuklarımızdan kaçmayalım tam tersi bu gibi öğrencilerimize destek olalım başta kendimiz kabullenelim bu çocuklarımızı inanın işin sonunda GÜLÜMSEYEN ÇOK TATLI YÜZLER VAR BU YÜZLER İÇİN DEĞER...
Okul Öncesi Forum TV
000
Gün
00
Saat
00
Dakika
00
Saniye
Canlı yayına kalan süre.
18 Yıldır Sizlerle
