Çocuğunuzun 3-4 yaşlarındayken taklit ve canlandırma oyunları sırasında oynadığı rolleri izlerseniz, kendi cinsiyet özellikleri ile özdeşleşmeye başladığını görebilirsiniz. Yani, örneğin evcilik oynarken erkekler doğal bir şekilde baba rolünü, kızlar da anne rolünü oynar ve bu rollerde aileleri ve yaşadıkları ortamda gözlemlediklerini yansıtırlar.
Bu yaşta erkekler babası ya da daha büyük erkek çocuklarına, kızlar ise anne ya da ablaları veya başka daha büyük kızlara hayranlık beslerler.
Bu yaştaki çocuklar genellikle bu özdeşleşme sürecini aşırı boyutlara vardırırlar. Kızlar elbise ya da etek giymekte, oje sürmekte, makyaj yapmakta ve takı takmakta ısrar ederken, erkekler de aşırı iddiacı davranışlar sergileyebilir ve oyuncak silahlarını yanlarından ayırmayabilirler. Bu davranışlar onların kız ya da erkek olma duygularını pekiştirir.
Cinsiyete dayalı farklılıkları etkileyen faktörler nelerdir?
Araştırmalar kız ve erkek çocukları birbirinden ayıran gelişimsel ve davranışsal farkların bazılarının biyolojik kökenli olduğunu ortaya koymuştur. Örneğin okul öncesi çağdaki erkek çocukların çoğu daha saldırgan davranma eğilimindeyken, kızlar daha sözel davranışlarda bulunurlar.
Ancak cinsiyetle bağlantılı özelliklerin birçoğu da kültürel ve ailesel etkilerle şekillenmektedir. Örneğin anne ve babanın her ikisi de çalışıyor ve ev sorumluluklarını eşit olarak paylaşıyor olsalar bile, çocuklar televizyon, komşular, akrabalar, dergiler, reklamlar, kitaplar vb. gibi birçok yerde anne-babası ile çelişen rol modelleri görecektir.
Örneğin reklamlar, çevreden getirilen hediyeler ve yetişkinler ve diğer çocukların onaylayıcı sözleri kız çocuklarını bebeklerle oynamaya teşvik edebilir. Erkekler ise genellikle bebeklerden uzaklaşmaya (aslında bu yaşta bebeklerle oynamaktan zevk alsalar bile) ve daha hareketli oyunlara ve spora teşvik edilirler.
Gürültülü patırtılı oyun oynayan kız çocuklarına “erkek fatma” gibi isimler takılırken, aynı oyunları oynayan erkek çocuklar hareketli veya kendine güvenli, iddialı olarak tanımlanırlar. Tabii ki çocuklar bu etiketlerin ima ettiği onay ve onaylamamayı fark eder ve davranışlarını da buna göre ayarlarlar. Böylece ana sınıfı yaşına geldiklerinde çocukların cinsel kimlikleri yerleşmiş olur.
Davranışları tecrübe etmek
Çocuğunuz bu yıllarda cinsel kimlik geliştirdiğinden, her iki cinsiyetin davranış ve yaklaşımlarını da tecrübe etmek isteyecektir. Çocuk yerleşik kültürel standartları şiddetle reddetmediği sürece bu davranışlarını önlemeye çalışmak da gereksizdir.
Örneğin oğlunuz her gün kız elbisesi giymek istiyorsa, özenli bir şekilde daha uygun giyinmesi konusunda ikna edebilirsiniz. Ancak bu isteği kalıcılık gösteriyorsa, doktorunuzla ve çocuk ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeniz faydalı olacaktır.
Çocuğunuz flört etmek gibi yetişkinler tarafından cinsel olarak değerlendirilebilecek davranışlarda bulunabilir. Ancak bu yaşlarda olgunlaşmış cinsel isteklerin olması mümkün değildir ve flörtçü davranışları tamamen oyun amaçlı taklit davranışlarıdır.
Dolayısıyla çocuğunuzun cinsel içerikli gibi gözüken davranışlarını önlemeye çalışmanız da genellikle gereksizdir. Buna karşın cinsel davranış taklitlerinin çok fazlasıyla açık veya belirgin olması cinsel tacize uğramış olma ihtimalini düşündürdüğünden, doktoru ve çocuk ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeniz gereklidir.
Bu yaşta erkekler babası ya da daha büyük erkek çocuklarına, kızlar ise anne ya da ablaları veya başka daha büyük kızlara hayranlık beslerler.
Bu yaştaki çocuklar genellikle bu özdeşleşme sürecini aşırı boyutlara vardırırlar. Kızlar elbise ya da etek giymekte, oje sürmekte, makyaj yapmakta ve takı takmakta ısrar ederken, erkekler de aşırı iddiacı davranışlar sergileyebilir ve oyuncak silahlarını yanlarından ayırmayabilirler. Bu davranışlar onların kız ya da erkek olma duygularını pekiştirir.
Cinsiyete dayalı farklılıkları etkileyen faktörler nelerdir?
Araştırmalar kız ve erkek çocukları birbirinden ayıran gelişimsel ve davranışsal farkların bazılarının biyolojik kökenli olduğunu ortaya koymuştur. Örneğin okul öncesi çağdaki erkek çocukların çoğu daha saldırgan davranma eğilimindeyken, kızlar daha sözel davranışlarda bulunurlar.
Ancak cinsiyetle bağlantılı özelliklerin birçoğu da kültürel ve ailesel etkilerle şekillenmektedir. Örneğin anne ve babanın her ikisi de çalışıyor ve ev sorumluluklarını eşit olarak paylaşıyor olsalar bile, çocuklar televizyon, komşular, akrabalar, dergiler, reklamlar, kitaplar vb. gibi birçok yerde anne-babası ile çelişen rol modelleri görecektir.
Örneğin reklamlar, çevreden getirilen hediyeler ve yetişkinler ve diğer çocukların onaylayıcı sözleri kız çocuklarını bebeklerle oynamaya teşvik edebilir. Erkekler ise genellikle bebeklerden uzaklaşmaya (aslında bu yaşta bebeklerle oynamaktan zevk alsalar bile) ve daha hareketli oyunlara ve spora teşvik edilirler.
Gürültülü patırtılı oyun oynayan kız çocuklarına “erkek fatma” gibi isimler takılırken, aynı oyunları oynayan erkek çocuklar hareketli veya kendine güvenli, iddialı olarak tanımlanırlar. Tabii ki çocuklar bu etiketlerin ima ettiği onay ve onaylamamayı fark eder ve davranışlarını da buna göre ayarlarlar. Böylece ana sınıfı yaşına geldiklerinde çocukların cinsel kimlikleri yerleşmiş olur.
Davranışları tecrübe etmek
Çocuğunuz bu yıllarda cinsel kimlik geliştirdiğinden, her iki cinsiyetin davranış ve yaklaşımlarını da tecrübe etmek isteyecektir. Çocuk yerleşik kültürel standartları şiddetle reddetmediği sürece bu davranışlarını önlemeye çalışmak da gereksizdir.
Örneğin oğlunuz her gün kız elbisesi giymek istiyorsa, özenli bir şekilde daha uygun giyinmesi konusunda ikna edebilirsiniz. Ancak bu isteği kalıcılık gösteriyorsa, doktorunuzla ve çocuk ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeniz faydalı olacaktır.
Çocuğunuz flört etmek gibi yetişkinler tarafından cinsel olarak değerlendirilebilecek davranışlarda bulunabilir. Ancak bu yaşlarda olgunlaşmış cinsel isteklerin olması mümkün değildir ve flörtçü davranışları tamamen oyun amaçlı taklit davranışlarıdır.
Dolayısıyla çocuğunuzun cinsel içerikli gibi gözüken davranışlarını önlemeye çalışmanız da genellikle gereksizdir. Buna karşın cinsel davranış taklitlerinin çok fazlasıyla açık veya belirgin olması cinsel tacize uğramış olma ihtimalini düşündürdüğünden, doktoru ve çocuk ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeniz gereklidir.
