Anne-babalar her zaman çocuklarını korumak isterler, ancak günün her dakikası onların yanında olmaları mümkün değildir. Bu nedenle çocukların kendi güvenliklerini sağlamayı ve okulda, oyunda ve hatta evde kendilerini yabancılardan ve kaçırılma tehlikesinden korumayı öğrenmeleri gereklidir. Anne-babalar çocuklara kendilerine rahatsızlık veren veya tehlikeli durumlardan nasıl korunacaklarını öğrenmelerinde yardımcı olabilirler.
Aşağıdaki ipuçları hem anne-babaların hem de çocukların kendilerini daha güvende hissetmelerine yardımcı olacaktır:
Anne-babalar doğru tavır ve yaklaşımları göstermeli, çocuklarla konuşurken doğru tonlamalar kullanmalıdırlar. Anne-babaların zor ya da korku verici durumlar hakkında konuşurken sakin ve soğukkanlı davranmaları çocukların onları daha dikkatle dinlemesini ve söylenenleri öğrenmesini sağlayacaktır. Bu nedenle anne-babalar kendi korkularına dikkat etmeli ve bunları abartılı biçimde yansıtarak çocuklarını tedirgin etmekten kaçınmalıdırlar.
Tehlikeleri anlayabilme ve değerlendirebilme açısından çocuğun yaşı önemlidir:
3-5 yaşındaki çocuklar doğal olarak meraklıdır ve insanlara karşı doğal bir güven duyarlar. Okul öncesi yaştaki çocuklar tehlikeli olabilecek durumların uzun vadeli sonuçlarını kavrayamayabilirler.
6-9 yaşındaki çocuklar doğru ile yanlış arasındaki farkı daha iyi anlarlar. Kendilerine verilen bilgileri hatırlama ve zor durumda kaldıklarında bunları uygulama kabiliyetine sahiptirler.
10-13 yaşındaki çocuklar kötü durumlarla başedebilme kabiliyetlerini olduğundan fazla değerlendirebilirler. Ayrıca korkmamaları ve riskli durumlar karşısında kayıtsız davranmaları gerektiğini düşünebilirler.
Bu nedenle, bilgileri çocuğun yaşına uygun şekilde aktarın. Küçük çocuklara oyunlarla anlatmak ve tekrar tekrar belirtmek uygun olur. Daha büyük çocukları tehlikeler konusunda eğitmek için ise gerçek olaylar hakkında konuşulabilir.
Çocuğunuza yabancı tehlikesini nasıl anlatabilirsiniz?
Yabancıların çocukları kandırmak için başvurduğu belli başlı yöntemleri akılda bulundurun.
Çocuğunuza kayıp bir köpeği araması için yardım isteyen yabancılara yardım etmemesini, yabancılardan hediye veya yiyecek kabul etmemesini ya da tanımadığı kişilerin arabasına binmemesini öğretin.
Çocuğunuzla güvenlik ve yabancılar konusunu konuşun.
Çocuğunuzun “yabancıyı” nasıl tanımladığını öğrendiğinizde şaşırabilirsiniz. Genellikle çocukların sadece masal kitaplarındaki çirkin, korkunç canavarların tehlikeli olduğunu zannettiklerini görmek anne-babaları şaşırtır.
Konuşma sonrasında çocuğunuza anlattıklarınız hakkında sorular sorun.
Böylece yanlış anladığı bir şey varsa düzeltme, eksik kalanları tamamlama olanağı bulmuş olursunuz.
Çocuğunuzla öğrendiklerini uygulayarak, alıştırmalar yapın.
Örneğin birlikte markete gidebilir ve çocuğunuz kasiyerden ya da güvenlik görevlisinden yardım isteyebilir, ya da birlikte evin civarında dolaşabilir veya çocuğun yalnız başına yakın bir eve gitmesine izin vererek, nasıl davrandığını görmek amacıyla onu izleyebilirsiniz.
Çocuğunuza kimden, ne zaman, nerede, nasıl yardım alması gerektiğini öğretin.
Örneğin adını, soyadını, adresini ve telefon numarasını, 155 ve 112 gibi acil yardım numaralarının anlamını ve bunları nasıl arayacağını, okuldan veya diğer aktiviteler sonrasında kendisini kimin alacağını, hangi arkadaş ve ailelerini onayladığınızı bilmelidir.
Medyaya dikkat edin.
Özellikle çocuk kaçırmaları ya da cinayetlerle ilgili konular gündemde olduğunda anne-babalar çocukların neleri gördüğü ya da duyduğuna dikkat etmelidirler. Medya ile ilgili olarak, çocuğunuzun gerçekleri fantezilerden ayırmasına yardımcı olun.
Çocuğunuzun davranışlarında belirgin değişimler ve özellikle uyku sorunları ve kabuslar olması durumunda dikkatli olmalı ve gerekirse ek yardım almalısınız.
Dr. Ayten Erdoğan
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Aşağıdaki ipuçları hem anne-babaların hem de çocukların kendilerini daha güvende hissetmelerine yardımcı olacaktır:
Anne-babalar doğru tavır ve yaklaşımları göstermeli, çocuklarla konuşurken doğru tonlamalar kullanmalıdırlar. Anne-babaların zor ya da korku verici durumlar hakkında konuşurken sakin ve soğukkanlı davranmaları çocukların onları daha dikkatle dinlemesini ve söylenenleri öğrenmesini sağlayacaktır. Bu nedenle anne-babalar kendi korkularına dikkat etmeli ve bunları abartılı biçimde yansıtarak çocuklarını tedirgin etmekten kaçınmalıdırlar.
Tehlikeleri anlayabilme ve değerlendirebilme açısından çocuğun yaşı önemlidir:
3-5 yaşındaki çocuklar doğal olarak meraklıdır ve insanlara karşı doğal bir güven duyarlar. Okul öncesi yaştaki çocuklar tehlikeli olabilecek durumların uzun vadeli sonuçlarını kavrayamayabilirler.
6-9 yaşındaki çocuklar doğru ile yanlış arasındaki farkı daha iyi anlarlar. Kendilerine verilen bilgileri hatırlama ve zor durumda kaldıklarında bunları uygulama kabiliyetine sahiptirler.
10-13 yaşındaki çocuklar kötü durumlarla başedebilme kabiliyetlerini olduğundan fazla değerlendirebilirler. Ayrıca korkmamaları ve riskli durumlar karşısında kayıtsız davranmaları gerektiğini düşünebilirler.
Bu nedenle, bilgileri çocuğun yaşına uygun şekilde aktarın. Küçük çocuklara oyunlarla anlatmak ve tekrar tekrar belirtmek uygun olur. Daha büyük çocukları tehlikeler konusunda eğitmek için ise gerçek olaylar hakkında konuşulabilir.
Çocuğunuza yabancı tehlikesini nasıl anlatabilirsiniz?
Yabancıların çocukları kandırmak için başvurduğu belli başlı yöntemleri akılda bulundurun.
Çocuğunuza kayıp bir köpeği araması için yardım isteyen yabancılara yardım etmemesini, yabancılardan hediye veya yiyecek kabul etmemesini ya da tanımadığı kişilerin arabasına binmemesini öğretin.
Çocuğunuzla güvenlik ve yabancılar konusunu konuşun.
Çocuğunuzun “yabancıyı” nasıl tanımladığını öğrendiğinizde şaşırabilirsiniz. Genellikle çocukların sadece masal kitaplarındaki çirkin, korkunç canavarların tehlikeli olduğunu zannettiklerini görmek anne-babaları şaşırtır.
Konuşma sonrasında çocuğunuza anlattıklarınız hakkında sorular sorun.
Böylece yanlış anladığı bir şey varsa düzeltme, eksik kalanları tamamlama olanağı bulmuş olursunuz.
Çocuğunuzla öğrendiklerini uygulayarak, alıştırmalar yapın.
Örneğin birlikte markete gidebilir ve çocuğunuz kasiyerden ya da güvenlik görevlisinden yardım isteyebilir, ya da birlikte evin civarında dolaşabilir veya çocuğun yalnız başına yakın bir eve gitmesine izin vererek, nasıl davrandığını görmek amacıyla onu izleyebilirsiniz.
Çocuğunuza kimden, ne zaman, nerede, nasıl yardım alması gerektiğini öğretin.
Örneğin adını, soyadını, adresini ve telefon numarasını, 155 ve 112 gibi acil yardım numaralarının anlamını ve bunları nasıl arayacağını, okuldan veya diğer aktiviteler sonrasında kendisini kimin alacağını, hangi arkadaş ve ailelerini onayladığınızı bilmelidir.
Medyaya dikkat edin.
Özellikle çocuk kaçırmaları ya da cinayetlerle ilgili konular gündemde olduğunda anne-babalar çocukların neleri gördüğü ya da duyduğuna dikkat etmelidirler. Medya ile ilgili olarak, çocuğunuzun gerçekleri fantezilerden ayırmasına yardımcı olun.
Çocuğunuzun davranışlarında belirgin değişimler ve özellikle uyku sorunları ve kabuslar olması durumunda dikkatli olmalı ve gerekirse ek yardım almalısınız.
Dr. Ayten Erdoğan
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
