Çocuk Sağlığı ve Gelişimi
Folik Asit ve vitamin BC gibi isimleri varsa da folik asit olarak bilinir. Vücuda girdikten sonra kimyasal yapısı değişir ve karaciğerde bir miktar depolanabilir. Depo edilen miktar 6 - 9 ay kadar eksiklik belirtilerinin çıkmasını engeller. Folik asitin içersinde barındırdığı moleküllerden PABA ve Glutamik Asit ayrı bir vitamin gibi etki gösterir, sanki vitamin içersinde vitamin gibidir. Barsak bakterileri tarafından da üretilmektedir. Dayanıksızdır, ışık, ısı, bekleme ve pişirilme esnasında tahrip olur.
Folik Asitin Etkileri
Oldukça önemli görevleri vardır. Bazı işlevler için bulunması şarttır.
B-12 Vitaminine benzer etki alanları olan THFA adlı enzimin ön maddesidir.
Amino asit, protein ve sinir sistemi iletisinde kullanılan bazı iletken maddelerin yapımında rol alır.
Hücre için şart olan DNA ve RNA sentezinde görev alır.
Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar.
Akyuvar denilen kan hücrelerinin yapımında bulunur.
Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için gereklidir.
Folik Asit Eksikliği
Eksikliği pek de nadir değildir. Belirtiler B-12 Vitamini eksikliğine oldukça benzer. Eksikliğin temelinde yatan sebepler başta taze sebze, meyveden yoksun yetersiz beslenme, sindirim sisteminden emilimin ameliyat, hastalık nedeniyle bozulması, alkol, ilaç kullanımı gibi metabolik sorunlar, stres, hastalık, gebelik gibi aşırı tüketim olmasıdır. Bunların sonucunda ;
Gebelik döneminde olursa ciddi sorunlara yol açar. Normale oranla gebelerde gereksinim iki katına çıkar. Bebek annenin karaciğerdeki depolarını kısa sürede boşaltır. Ortaya çıkmaya başlayan belirtiler de hamilelik ile ilgili durumlara bağlanır. Sonuçta gebelik toksemisi, erken doğum, düşük ağırlıklı bebek ile bebekte spina bifida gibi beyin - omurilik anomali ve hasarları oluşabilir.
Megalablastik anemi denilen bir tür kansızlık hastalığı meydana gelir. Sık görülen demir eksikliğine bağlı kansızlıktır. Folik asite bağlı olan genellikle demir vermek ile kansızlığın düzelmemesiyle anlaşılır.
İştahsızlık, kilo kaybı, dilde şişme ve kızarma, bulantı, kusma, ishal gibi sindirim sorunları ortaya çıkar.
Huzursuzluk, baş ağrısı, bitkinlik, unutkanlık gibi hafif belirtilerden sinirlilik, hırçınlık, düşmanca tavırlar, paranoya durumuna kadar uzanan ağır sinirsel sorunlar oluşabilir.
Enfeksiyonlara yatkınlık,
Çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir.
Folik Asit Fazlalığı
Besinlerle fazlalığına yol açılmasa da vitamin ilacı şeklinde 2000 mikrogramın üstüne çıkıldığında sorunlar oluşur. Gebelerde bebeğe zarar verebilir. Diğer kişilerde uykusuzluk, huzursuzluk, sindirim şikayetleri, ciltte döküntü ve kaşıntı yapar.
Folik Asit Gereksinimi
Besinlerde değişik kimyasal bileşikler halinde bulunur ve bunlar vücutta değişime uğrar. Burada yazılan miktarlar vitamin olarak değerleri kapsamaktadır. Amerika'da yapılan araştırmalar halkın beslenme ile günde ortalama 220 mikro gram Folik Asit aldığını göstermiştir.
Yaş mikrogram / gün
0 - 1 30 - 50
1 - 3 100
4 - 6 200
7 - 9 300
10 - 12 400
Erişkin 400
Gebelik 800
Emzirme 600
Folik Asit Doğal Kaynakları
Genel olarak yeşil sebzelerde bol miktarda vardır. Havuç, avokado, yumurta ve portakal da bulunur. Besinlerde serbest ve bağlı denilen iki ayrı formda bulunur. Besinlerdeki miktarlar serbest ve total (serbest + bağlı ) üzerinden hesaplanır.
100 gr.da Serbest mg. Total mg.
Karaciğer ---- 140
Pişmiş karaciğer ---- 40 - 80
Böbrek 60 80
Kırmızı et 4 7
Pişmiş et 0.2 0.6
Ispanak 170 200
Marul 20 20
Yumurta 10 20
Beyaz ekmek 8 30
Esmer ekmek 15 50
Pişmiş yumurta 2 5
Portakal 13 24
Muz 10 20
Folik Asitin Tedavide Kullanımı
Eksikliğine bağlı kan hastalıklarında,
Gebelerde doğumsal anomalileri önlemek için,
Vücut direncini arttırmada,
Hastalıkların nekahet döneminde,
Alkol, doğum kontrol hapı kullanan ve sara hastalığı tedavisinde
Stres altında olan ve bazı ruhsal şikayetleri bulunanlarda kullanılır
Dr. Ruhi ÇAKIR
