OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA UYGULANMAKTA OLAN ''36–72" AYLIK ÇOCUKLAR İÇİN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMININ YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ İLE İLİŞKİLİ RAPOR AŞAĞIDADIR.
Okul Öncesi Eğitim Programı kitabının ''Açıklamalar'' bölümünün yeterli derecede açık yazılması, anlaşılmasını sağlamıştır.
Genel ve Özel Amaçlar; Türk Millî Eğitiminin temel ilkelerine uygun bulunmuş, ekleme / çıkartma yapma gereği duyulmamıştır.
MUHTEVA:
Programın tanımı, temel özellikleri çok iyi düzenlenmiştir. Kılavuz kitap, programın uygulanmasında değişik fikirler kazandırmıştır.
Programımızın Çoklu Zekâ ile desteklenmesi, ÖĞRENME SÜRECİMİZİ daha zevkli hâle getirmiştir.
AMAÇ VE KAZANIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
* Kitabımızda verilen Amaç ve Kazanımlar, 36–72 aylık çocukların gelişim özelliklerini yansıtmaktadır. Çok nadir olarak, çocukların çevresel özelliklerine ve bireysel farklılıklarına göre, bazı kazanımların uygulama sırasında eklenmesine ihtiyaç duyulmuştur.
* Bazı kazanımlar, "yaş gruplarına" göre ayrılmalıdır. Öğretmen zaman zaman, 36 aylık bir çocuğa, 60-72 aylık çocuğun yapabileceği özelliklere sahip kazanımları planına almış, çocukları yapabileceklerinden daha fazlasına zorlamıştır.
Ya da 60-72 aylık grup için programdaki bazı kazanımların plana alınması, bu yaş grubu için çok basit gelmiştir.
Kitabımızın 35-41. sayfalarında verilen amaç ve kazanımlara dair açıklamalar, programın daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Ancak bazı kazanımların ifadelerinin değiştirilmesi, yaş özelliğine uygunluk açısından önemlidir. Örneğin:
Sosyal-Duygusal Alan 10. Kazanım: 1.”Toplumda faklı rollere sahip kişiler olduğunu söyler.'' kazanımındaki ifadenin ''Toplumda herkesin bir işinin olduğunu söyler.'' şeklinde değiştirilmesinin uygun olacağını düşünmekteyiz.
* Bazı amaç ve kazanımların, öğretmenlerin yanlış anlamasına neden olduğu görülmüştür. Örneğin:
Amaç 7. Ses bilgisinin farkında olabilme
Kazanımlar:
1. "Sözcüklerin başlangıç seslerini söyler.’’ kazanımını gören öğretmen arkadaşlarımızın, ses vermenin yanında, bazı kaynak kitaplarda harf olduğundan, harflerin yazılışlarını da verdikleri görülmüştür.
2. Aynı sesle başlayan sözcükler söyler.
PSİKOMOTOR ALAN
Amaç 1:Bedensel koordinasyon gerektiren hareketleri yapabilme.
Kazanımlar:
8.Belli bir yüksekliğe tırmanır.
9.Tırmanılan yükseklikten uygun şekilde iner. (Kazanımları, yeterli bahçe materyali bulunmaması nedeni ile gözlenememektedir.)
Sınıf içi ve sınıf dışı etkinliklerde, bazı okullardaki imkânların sınırlı olması nedeniyle, amaç ve kazanımlara ulaşılamamaktadır. Ancak, bu kazanıma ulaşmak için bir sandalyenin üstünden bile atlatılarak bu kazanımın gözlenebilirliğinin de farkındayız.
Gelişim özellikleri arasında yer alan:
“İsmini kopya eder’’ ,“yetişkin gibi kalem tutar’’ davranışlarının “kazanımlar” içinde yer almasını öneriyoruz.
Dil Alanı 6 İÇİNDE:
Kazanım:5. ” Zıt anlamlı sözcüklere örnek verir.’’ bulunmaktadır;fakat “eş anlamlı kelimelere örnek verir.’’ atlanmıştır.
Gelişim özelliklerinde olduğu gibi;
“Eş ve zıt anlamlı kelimelere örnek verir.’’ şeklinde düzenlenmesi öneriyoruz.
Bu yaş çocukları tekil ifadeleri rahatlıkla kullanırken, çoğul ifadeleri 60-72 aylarında anlamına uygun olarak kullanmaya başlamaktadırlar.
Bunun ile ilgili olarak:
Dil Alanı 3 AMAÇLARI ALTINA:
3. “Çoğul nesneleri, çoğul eki ile kullanır.’’ ifadesinin kazanımların arasına alınmasını öneriyoruz.
Kitabımızın 65. sayfasında kaynaştırma eğitimi yer almaktadır. Meslektaşlarımızla yaptığımız görüşmeler sonucunda, kaynaştırma eğitimi alan çocukların, normal düzeydeki çocukların gelişimini olumsuz etkilediği gözlenmiştir. Örneğin; parmak emen, dikkat yetersizliği olan bir çocuğa bakarak, gruptaki diğer çocukların da aynı davranışları sergilendikleri gözlenmiştir. Bu bağlamda yönetmeliğimizde:
Okula Kayıt
Madde 10- Kayıt-kabul aşağıdaki esaslara göre yapılır:
c) (Değişik: 27/10/2007-26683 s.R.G) Rehberlik araştırma merkezlerinde oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca düzenlenen rapor sonucunda okul öncesi eğitim kurumlarına yerleştirilmeleri uygun görülen 36-72 aylık çocuklar, ağır ve çok ağır düzeyde zihinsel ve birden çok yetersizliği olmamak şartıyla 10 çocuk bulunan sınıflarda ikiden, 20 çocuk bulunan sınıflarda ise birden fazla olmayacak şekilde kaydedilirler, denmektedir.
Yukarıdaki maddenin öğrenci sayısı gözetmeksizin 1.madde olarak değiştirilmesi önerilmektedir.
PLANLAR VE PLAN FORMATI
Verilen etkinlik formatı ve öğretmen kılavuz kitabı, programın çok iyi anlaşılmasını sağlamış, buradan alınan örneklere dayandırılarak yapılan planlarla, daha neşeli eğitim ortamı sağlanabilmiştir.
Yıllık planın aylık olarak ele alınması, öğretmenin aylık plan düzenlemesini gerektirmiştir. Uygulama sonrası yapılan değerlendirmelerde, birçok etkinliğin askıda kaldığı görülmüştür.
Bunun yerine; günlere göre ayrılmış yıllık plan geliştirilmiş, öğretmen bir yıl boyunca her gün ne yapacağını planladığından, yıl içinde aksaklık olmadan günlük planlar uygulanmıştır.
Günlük planın çizelge biçiminde olması kolaylık sağlamıştır.
Amaç ve kazanımların kodlanması:
UYGULAMA BİÇİMİ 1: Amaçların kodlanarak, kazanımların açıkça yazılması ve karşısındaki sütuna öğrenme sürecinin yazılması, sürecin amacının görülmesini sağlamıştır.
UYGULAMA BİÇİMİ 2: Günlük plan çizelgesi 3 sütundan oluşturulmuş, 3. sütuna etkinliğin değerlendirmesi yazılarak yapılan değişiklikler, uygulamanın olumlu ya da olumsuz oluşu, etkinliğin tam karşısına açılması, bir sonraki planın hazırlanmasında kolaylık sağlamıştır. (2002 programında olduğu gibi.)
Planın metin şeklinde yazılması: Amaç ve kazanımların en üstte oluşu, etkinlik adından sonra amaç ve kazanımın kodlanması, tekrar sayfa başına dönerek kazanımın hatırlanmaya çalışılması, kullanım açısından zor olmuştur.
ÇOCUĞUN, ETKİNLİĞİN VE ÖĞRETMENİN DEĞERLENDİRMESİ
Değerlendirmenin; çocuk, öğretmen ve plan olarak üçe ayrılması, değerlendirmenin daha detaylı ve açık bir şekilde ele alınmasını sağlamıştır. Ancak; hangi sorunun etkinliğin değerlendirilmesi için, hangi sorunun çocuk için sorulması gerektiği çok iyi anlaşılamamış; her öğretmen, anlayabildiği şekilde ifadeler kullanarak değerlendirmesini yapabilmiştir.
Çocuğun kazanımlarını ölçmek için drama sonrası sorulan sorularla da günlük planın öğrenme sürecinde “Değerlendirme’’ lere yer verilmiştir.
Örnek verilecek olursa;
BA 11 K:2–3–4
PMA 1 K: 1-4
SDA 7 K: 3-4-5
ÇOCUKLARIN DEĞERLENDİRMESİ
Robot olduğunuzda benim isteklerime göre mi, kendi isteğinize göre mi hareket ettiniz?
— İnsanların kendi davranışları hakkında seçme özgürlüğü var mıdır? sorusu tekrarlanır.
— İnsanlar her zaman kendilerinden istendiği gibi mi davranırlar?
— Oyun oynarken, kimin istediği gibi davrandığını hatırlıyor musun?
— Evet, ise bu senin seçimin miydi?
— Nasıl davranacağımızı seçebildiğimize göre, kendiniz ve başkaları için daha iyi olacak davranışlar nelerdir?
— Büyüklerimizin ve arkadaşlarımızın isteklerini yerine getirmek, sizce robot olmak demek mi?
— Hepiniz oyunda, anne ya da baba olmak isteseydiniz, hiç kimse çocuk olmak istemeseydi, nasıl bir çözüm bulabilirdiniz? (İki komşu anne ya da teyze, babaanne, anneanne olabilirdik, şeklinde çözüm önerileri getirirler.)
Aynı güne ait planın sonunda ise:
Çocuk açısından:
Robotların bizim isteğimize göre hareket ettiklerini öğrenebildiler mi?
Kendi davranışlarımızı seçme özgürlüğümüzün olduğunu anlayabildiler mi?
Özgün ürünler üretebildiler mi?
Ürünlerin özelliklerini açıklayabildiler mi?
Kimlerden daha yaratıcı fikirler çıktı?
Öğretmen açısından:
Hazırlıklar tamdı/yetersizdi.
Zevkli geçti /sıkıcıydı.
Etkinlik açısından:
Etkinlikler arasında bütünlük vardı /yoktu.
Aksaklıklar yaşadı /yaşanmadı.
Aksaklık nedenleri:
Yapılan değişiklik /değişiklik yapılmadı.
Şeklinde yer verilmiştir.
Örnek 2:
FEN VE MATEMATİK
BA11. K:2. Verilen açıklamaya uygun sembolü gösterir.
3. 10 içindeki rakamları okur.
4. 10 içindeki rakamları modele bakarak yazar.
BA 15 K:6. 5 içinde çıkarma gerektiren problemleri çözer.
—Kâğıt ve kalem kutularımızı alarak yerlerimize oturalım.
—Kâğıdın sol üstünü kullanarak soldan başlayıp 5 yumurta çizin. Yumurtaları numaralandırın.
—Yumurtaların içine 1–2–3–4–5 yazın. Yumurtalardan en sağda duranı kırıldı. Çatlamış gibi çizgiler çizin. Kaç yumurta sağlam? Bu sayıyı yazın.
DEĞERLENDİRME:
—Kaçıncı yumurta kırılmış? Bu yumurta neden kırılmış olabilir? sorularına, verdikleri yanıtlarla; düşüncelerini belirten çocuklara, duygularını açığa vurmaları için uygun ortam hazırlanır.
ÇOCUK AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
BİLGİ: Burunun ne işe yaradığını söyleyebildiler mi?
KAVRAMA: Burun sağlığını korumak için alınması gereken önlemleri öğrenebildiler mi?
UYGULAMA: Sanat etkinliğini süresine uygun olarak bitirebildiler mi?
ANALİZ: Koku ile ilgili yapılan deney sonucunu açıklayabildiler mi?
SENTEZ: Yaşantılarından örnekler verebildiler mi?
Gösterilen sembolün anlamını söyleyebildiler mi?
Gözleri KAPALI iken kokuyu tanıyabildiler mi?
Görsel materyallerle ilgili şiir, öykü oluşturabildiler mi?
Nesnelerin içinden eksileni bilebildiler mi?
ÖĞRETMEN AÇISINDAN DEĞERLENDİRME:
Hazırlıklar tamdı / yetersizdi.
Zevkli geçti /sıkıcıydı.
ETKİNLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRME:
En çok hangi etkinlik ilgilerini çekti?
Etkinlik çocukların ilgisini çekti mi?
Etkinlikler arasındaki geçişler uygun muydu?
DEĞERLENDİRMELERİMİZDE YUKARIDA VERİLEN BENZER İFEDELER KULLANILMIŞTIR.
Kılavuz kitapta verilen örneklerin yanı sıra, program kitabının 112. sayfasındaki etkinlik formatı incelenmiş, günlük plan hazırlarken yöntem ve teknik, kelime dağarcığı, materyal ve kavramların, plana eklenip eklenmemesi gerektiği konusunda çelişkiye düşülmüştür.
Bazı meslektaşlarımız tarafından ise GÜNÜN TEK ETKİNLİKLE SONLANDIRILACAĞI ŞEKLİNDE yorumlanmasına neden olmuştur.
43. sayfada Fen ve Matematik etkinliği içinde yer alan deneylerin uygulanabilmesi ile ilgili olarak deney planı yapılıp yapılmayacağı konusunda açıklayıcı bilgiye rastlanamamıştır. Konu ile ilgili olarak kimi öğretmenimiz, günlük planlarında deneyin işlenişini alması nedeni ile, ayrıca
deney planına gerek olmadığını söylemiştir. Konunun yeni kitapta açıklığa kavuşturulması önemlidir.
KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİMİZ: Kültürel özelliklerimize günlük planımızda yer vererek; köy konusu ile yöresel yemeklerimizi, türkü ve diğer folklor ürünlerimizi (kına geceleri, yöresel giysiler, tarihi zenginliklerimiz…) ve en önemli kültür mirasımız Nasrettin Hoca’nın fıkralarını aile katılımı yolu ile, sınıf ortamında tanımaya çalıştık.
Düğünlerimiz ile düğünde takı, alışveriş, sünnet, dinî bayramlar ve diğer hazırlıkları drama yolu ile verirken bizler de çok zevk aldık.
AİLE KATILIMI (toplantılar, konferanslar, istek haber mektupları, bültenler, eğitim panoları, duyurular, ev ziyaretleri, ailenin eğitime katılımı vs.) işleyişinde herhangi bir sıkıntı yaşanmamış, çok faydalı olmuştur.
ÇOCUĞU, GÖZLEMLERLE TANIMA VE TUTULAN EVRAKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Daha önceki gözlemlerimizde, çocukların genellikle olumsuz yönlerini ele almamız nedeni ile, olumlu davranan çocukları göz ardı etmiş, olumsuz davranışları gözlemlemiştik. Ancak, yeni program sayesinde olumlu tavır sergileyenlerin ön plana çıkartılması ile sınıf yönetimi konusunda daha başarılı olduğumuz kuşkusuzdur.
KISA NOT, SİSTEMATİK, ANEKTOD formları bir sayfada toplanarak (2 kısa not, 1 sistematik, bir anekdot) dosyalama işleminde kolaylık sağlanmıştır.
GELİŞİM KONTROL LİSTELERİ, STANDART TESTLER, KAZANIM DEĞERLENDİRMELER, GELİŞİM RAPORLARI uygulanmasında zorluk yaşanmamıştır. Ancak; ek olarak, geliştirilerek düzenlenen “aylık kazanım formu’’ ile bütün çocukların gelişim durumlarının tek bir sayfada görülmesi, çok kullanışlı olmuştur. Çocukların kazanımlarının ay ay, aynı sayfa üzerinde görülmesi, gelişim raporları yazılırken büyük kolaylık sağlamıştır. (EK 1 FORM)
2006 programı hazırlanırken Belirli Gün ve Haftalarda düzenlemeler yapılarak bazı gün ve haftaların çıkartılması çok yerinde olmuştur. 2010 programımızda, değişikliğini önereceğimiz birkaç belirli gün ve hafta daha vardır. Bunlar;
Müzeler Haftası, 19 Mayıs Haftası içinde yer aldığından, hafta olarak kutlanamamış, belirli zamanlarda “müze” kavramı, “eski-yeni” kavramı ile bağdaştırılarak verilebilmiştir. Örneğin:’’Saat müzesi’’ , “telefon müzesi’’ gibi…
Dünya Kitap Günü, 23 Nisan’ı içine aldığı haftanın kutlanması nedeni ile işlenememiştir. Daha önce, Atatürk Haftası içinde yer alan Kitap Haftası, kütüphaneye yapılan gezi ile çok daha verimli geçmekteydi. Ayrıca ince-kalın, çok-az, yıpranmış, yeni-eski gibi kavramların verilmesi bu ay içinde çok daha uygun olmaktaydı.
Kütüphaneler Haftası ise; bitkiler, orman gibi, tam doğanın canlandığı zamana rast gelmesi nedeni ile ele alınamamıştır. Ormandan ve doğanın korunmasından söz ederken; kâğıdın yanında, kitaplardan söz etmek de çok yerinde olmaktadır. Ancak, kitaplık daha somut bir kavram olduğundan, kütüphane yerine kitaplık üzerinde durulması uygun olmuştur. Yukarıda sözü edilen kavramların tekrar verilmesi de artık geldikleri düzey açısından basit kalmıştır.
İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası kapsamında “Farklılıklara saygı’’ hafta boyunca ele alınmış, etkili işlenmiştir. (Dünyada, insanların iklimsel koşullar nedeni ile, farklı ten rengine sahip oldukları, olumlu kimlik ve değer geliştirme, engelli insanlara olumlu tutum geliştirme, telaşlı-sakin
kavramları,”Anahtarımı Unutursam”,”Yaşlılara Saygı” gibi konulara, İnsan Hakları ve Demokrasi Haftasında yer verilerek,farklı insanlara karşı olumlu tutum geliştirme çalışmaları yapılmıştır.