AŞI NEDİR, NASIL ETKİ EDER?
Canlılarda hastalık nedeni olabilecek mikropların ya da parçacıklarının özel işlemlerden geçirilmesi sonucu,hastalık yapıcı etkileri yok edilmiş,ancak vücudun savunma sistemini uyaracak,nitelikleri korunmuş tıbbi ürünlere aşı denir.

Aşılar,vücutta savunma mekanizmasını uyararak,hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin oluşmasını sağlar.Bu şekilde aşılanan kişi aşılandığı hastalıklara karşı bağışık yani dirençli olur.Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır.

Bağışık bireylerin oluşturduğu toplumlar,hastalıkların yayılmasına karşı direnç gösterirler.Bu yolla henüz aşılanmamış,aşılanmaya engel oluşturan bir hastalığı olanlar da korunmuş olur.

KIZAMIK NEDİR?

Kızamık, kış sonu ve ilkbahar döneminde görülen,ateş ve döküntü ile seyreden,bulaşıcı bir hastalıktır.Kızamığın başlangıcında birkaç gün süren bir ateş döneminden sonra öksürük,burun akıntısı ve gözlerde kızarıklık belirtileri gelişir.Döküntü yüzde ve boyunda başlar, sonra aşağıya doğru gövdeye,kollara, bacaklara ve ayaklara yayılır.Beş gün kadar süren döküntü,yayıldığı sırayla kaybolur.

KIZAMIĞA NASIL YAKALANILIR?

Kızamık çok bulaşıcıdır.Kızamıklı kişi,döküntüsü başlamadan 4 gün önce ve başladıktan 4 gün sonraki dönem arasında hastalığı başkalarına bulaştırabilir.Kızamık virüsü burun ve boğaz içindeki salgılarda bulunur.Kişi hapşırdığı ya da öksürdüğü zaman mikroplar damlacık ile etrafa yayılır.Havada veya bulaştığı zeminde 2 saat süre ile canlı kalıp başkalarına bulaşabilir.

KIZAMIK ÖNEMLİ BİR HASTALIK MIDIR?

Evet.Kızamık,hastalığı geçiren kişiyi okula veya işe gitmekten alıkoyacak derecede ateş ve halsizliğe neden olur. Bunun ötesinde,özellikle neden olduğu yan etkilerden dolayı tehlikeli bir hastalıktır.Her hastalanan kişiden 6-20’si orta kulak iltihabı, ishal ve hatta zatürree geçirir.Bin kızamıklıdan biri beyin iltihabı geçirir.

Ayrıca SSPE olarak bilinen Subakut sklerozan panensefalit de, kızamık hastalığından yıllar sonra ortaya çıkan merkezi sinir sistemini tutan, nadir,ancak ağır bir hastalıktır.SSPE’ye ait belirtiler genellikle kızamık hastalığının geçirilmesinden 2–10 yıl sonra ortaya çıkmakla birlikte en erken 4 aylık ve en geç 52 yaşında vakalar bildirilmiştir.Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre her 100 kızamık vakasından en az 1’inin öldüğü tahmin edilmektedir.

NEDEN AŞI GEREKLİDİR?

Kızamık hastalığından ve buna bağlı olarak ortaya çıkan diğer hastalıklardan korunmanın tek yolu aşıdır. Kızamık aşısı kızamığa karşı son derece etkin ve güvenli bir aşıdır.Ülkemizde 1970’lerden bu yana kullanılmaktadır.Ancak istenilen düzeyde aşılama oranlarına ulaşılamadığı için kızamık hastalığı ve ölümleri yaygın olarak görülmeye devam etmektedir.

EN ÇOK KİMLER RİSK ALTINDADIR?

9–11 aylık bebekler;Anneden geçen koruyucu maddeler tükenmiştir.Hastalık bir yaşından küçük bebeklerde ağır seyreder.

Toplu halde yaşanılan yerlerdeki bebekler,çocuklar;Kreş, anaokulu,okul,kalabalık ailelerin çocukları.Hastalık çok bulaşıcıdır aşısızlara kolaylıkla bulaşır.

Yaşına uygun tartıda olmayan bebek ve çocuklar; Kolayca hastalanabilirler ve seyir ağırdır.

KIZAMIK AŞISI NASIL UYGULANIR?

Aşılama koldan enjeksiyonla uygulanır.Ülkemizdeki programa göre 9 ayını doldurmuşlara ilk doz ve İlköğretim 1. sınıfta kızamık aşısının 2. dozu yaptırılmalıdır.Dokuz aylıklara uygulanan ilk dozun koruyuculuğu % 80-85’tir. İlköğretim birinci sınıfta ikinci dozu alma şansını yakalayanlar için koruyuculuk % 95’tir.

TÜRKİYE’DE KIZAMIK BİR SORUN MUDUR?

Ülkemizde her yıl binlerce kızamık vakası görülmektedir.1970’lerden bu yana kızamık aşısı var olmasına rağmen istenilen düzeyde aşılama oranlarına ulaşılamadığı için kızamık önemli bir sağlık sorunu olarak kalmıştır.Kızamık çok küçük bebeklerde ve okul öncesi çocuklarda görüldüğü gibi, okul çağındaki çocuklarda da sık görülmektedir. Ülkemizdeki kızamık vakalarının büyük çoğunluğu 15 yaşından küçük çocuklardır.Erişkin vakaları nispeten azdır.

KIZAMIK AŞISI NASIL BİR AŞIDIR?

Kızamık aşısının içinde gücü azaltılmış kızamık mikrobu vardır. Hastalığa neden olmaz.Aşı virüsü,bağışıklık sistemini vahşi virüsle karşılaştığında tanıyıp yok etmesi için hazırlar.Kızamık aşısı, hastalıkları önlemede kullanılan halk sağlığı araçları içinde en etkin ve en güvenli olanlardan birisidir.

KIZAMIK AŞISINDAN SONRA EN SIK GÖRÜLEN YAN ETKİ NEDİR?

Zayıflatılmış aşı mikrobu bazen kızamığa benzer belirtilere yol açabilir,ancak bu belirtiler hafiftir ve kısa sürer. Kızamık aşısı olan her 100 kişiden 5 ile 10’unda aşılamadan 1 hafta sonra, ateş ve hafif döküntü görülebilir.1–2 gün sonra geçer, bu dönemde çocuğa parasetamol içeren ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçlar verilebilir.Aşı uygulanan yerde kızarıklık, hassasiyet, ağrı olabilir.Bu durumda enjeksiyon yerine soğuk uygulanabilir,parasetamol içeren ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçlar verilebilir.

KIZAMIK ELİMİNASYON PROGRAMI…

KIZAMIK ELİMİNASYON PROGRAMI NEDİR?

Eliminasyon,ülkemizdeki kızamık virüsünün ortadan kaldırılması anlamına gelmektedir.Çocuk felci mikrobunun kökü 1998 yılında kazınmış ve üyesi olduğumuz Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 2002 yılında Polio Virüsünden Arındırılmış Bölge sertifikası almıştır.Benzer şekilde ülkemizde kızamığın neden olduğu hastalık yükü ve ölümlerini ortadan kaldırmak için kızamık virüsünün kökünün kazınması hedeflenmiştir.

KIZAMIĞIN KÖKÜNÜ KAZIMAK İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?

Kızamık virüsünü ortadan kaldırmak için 15 yaşından küçük çocukların ek bir doz kızamık aşısı ile aşılanarak kızamık virüsünün yayılımının engellenmesi gerekmektedir.Bu aşılama farklı aşamalarda gerçekleştirilmektedir. 2003 yılının sonbaharında ülke genelinde ilköğretim okullarındaki tüm çocuklar aşılanmıştır.Toplam 9.569.920 çocuk aşılanarak %97.2 aşılama oranına ulaşılmıştır.

İkinci aşamada Ağrı,Batman,Bitlis,Bingöl,Diyarbakır,Hakkari,Muş,Şırnak,Tunceli ve Van illerinde 9 aydan büyük okul öncesi tüm çocuklar,ilköğretim birinci sınıf öğrencileri ve okul çağında olup da okula gitmeyen 6-14 yaş arası çocuklar Kızamık Aşı Günleri (KAG) uygulaması ile 1-15 Ekim 2004 tarihlerinde aşılanmışlardır.

10 ilde toplam 995.811 çocuk aşılanarak %84 aşılama oranına ulaşılmıştır.3. aşamada ise 2004 yılında 10 ilde yapılan aşılama çalışması diğer illerde gerçekleştirilecek,bu 10 ilde de eksik aşılı çocukların aşıları tamamlanacaktır.

KIZAMIK AŞI GÜNLERİ

KIZAMIK AŞI GÜNLERİ NE ZAMAN UYGULANACAKTIR?

Uygulama tarihi 25 Nisan – 20 Mayıs 2005 olarak belirlenmiştir.

KIZAMIK AŞI GÜNLERİ’NDE KİMLER AŞILANACAK?

9 ay–5 yaş arası çocuklar (okul öncesi çocuklar), ilköğretim birinci sınıf öğrencileri ve okul çağında olup da okula gitmeyen 6–14 yaş arası çocuklar,daha önceki aşılama ya da kızamık geçirme öyküsüne bakılmaksızın aşılanacaktır. Bu yaş grubunda yaklaşık 8.5 milyon çocuğumuz bulunmaktadır.

AŞILAMAYI KİMLER YAPACAK?

Aşılama çalışmasını,Sağlık Bakanlığı ve onların illerdeki temsilcisi olan Sağlık Müdürlükleri yürütmektedir. Aşılamayı Sağlık Müdürlüğünün deneyimli ve bu konuda özel eğitim almış personeli uygulayacaktır.Personel, yakasına takacağı resmi kimlik belgesinden tanınabilir.

AŞILAMA ÇALIŞMALARI NASIL YÜRÜTÜLECEKTİR?

Aşılama çalışmaları ildeki sağlık müdürlüğüne bağlı sağlık kuruluşları ve halkın kullanımının yüksek olduğu yerlerde kurulacak aşı istasyonlarında yapılacak,ayrıca aşısız çocuk kalmamasının sağlanması için sağlık personeli tarafından ev ev dolaşılarak aşılama hizmeti verilecektir.

DAHA ÖNCEDEN AŞILANMIŞ ÇOCUĞUN TEKRAR AŞILANMASINA GEREK VAR MI?

Daha önceden kızamık aşısı olmuş çocuklar Kızamık Aşı Günleri sırasında tekrar aşılanmalıdır.Çünkü her çocuk geçmişteki kızamık aşısına yanıt vermemiş olabilir.Hangi çocuğun kızamığa karşı duyarlı olup olmadığı,ancak çocuktan kan alınıp laboratuvar testi uygulanarak anlaşılabilir.

Bu,aile ve çocuk için zahmetli ve pahalı bir yöntemdir. Bu nedenle tüm çocuklar geçmiş aşı ya da hastalık hikâyesine bakılmadan aşılanmalıdır.Kızamığa karşı bağışık bir çocuğun tekrar aşılanmasının bir sakıncası yoktur.Eğer çocuk zaten bağışık ise, vücut aşı mikrobunu etkisiz hale getirecektir.

KISA SÜRE ÖNCE AŞILANMIŞ ÇOCUKLAR AŞILANMALI MI?

Kızamık aşısı bir aylık bir süre içinde bağışıklık oluşturur.Bu süre içinde yapılan yeni bir kızamık aşısının vücuda katkısı yoktur.Bu nedenle son bir ay içinde kızamık aşısı olmuş bir çocuğun aşılanmasına gerek yoktur.Eğer yanlışlıkla yapılmış ise endişelenmeye gerek yoktur.Yan etkiye neden olmaz.

DAHA ÖNCEDEN KIZAMIK GEÇİRMİŞ ÇOCUĞUN AŞILANMASINA GEREK VAR MI?

Çocuklar, geçmişte kızamık geçirdiği düşünülse bile kızamık aşı günleri sırasında tekrar aşılanmalıdır.Kızamık hastalığı, kızamıkcık,6. hastalık gibi diğer döküntülü hastalıklara çok benzer ve bunlarla karışabilir.Kızamık hastalığının kesin tanısı ancak kan alınıp laboratuvar testi uygulanarak konulabilir.

Oysa ülkemizde kızamığın laboratuvar testine dayalı teşhisi yaygın değildir.Bu nedenle kızamık geçirdiği düşünülse bile, tüm çocuklar tekrar aşılanmalıdır.Kızamığa karşı bağışık bir çocuğun tekrar aşılanmasının bir sakıncası yoktur.Eğer çocuk zaten bağışık ise, vücut aşı mikrobunu etkisiz hale getirecektir.