Piagetve Bilişsel Gelişim
Piaget “Düşünme nasıl gerçekleşiyor ?”sorusuna yanıt ararken bütün çocukların aynı basamaklardan geçerek dünyayıkeşfettiklerini, benzer hataları yaptıklarını ve sorunlara benzer çözümlerbulduklarını belirmektedir.
– ÖRNEK: 3-4 yaşlarındaki çocuklareşit miktarda su bulunan iki bardaktaki sudan birinin daha ince uzun birbardağa aktarıldığında, ince uzun su bardağında daha çok su bulunduğunubelirtirler. 7 yaşındaki bir çocuk ise su miktarının değişmediğinibelirtebilir.
Piaget
– Piaget özellikle çocukların yaptıklarıyanlışlarla ilgilenmiş ve bu yanlışların tesadüfi olmadığını düşünmüştür.
– Sistematik bir yapı içersinde çocuklarınyanlışlarının kaynaklarını araştırmıştır.
– Düşüncenin gelişimi ile birlikte dilgelişimi alanında da çalışmıştır.
Piaget’in Bilişsel Gelişim İle İlgiliTemel Kavramları
– Şema Özümleme
– Uyum sağlama
– Dengeleme Düzenleme
Piaget ve Bilişsel Gelişim-
ŞEMA: Bireyinetrafında algıladığı bir obje, durum veya problemi temsil eden zihinsel yapı vedüşünme örüntüsüdür ve bilişsel bir süreçtir.
– Örnek: Bir topu alırken, almaşemanızı kullanırsınız. Topu birisine atarken ise bakma şemanızı ve atmaşemanızı kullanırsınız.
Şema kavramı:
– Piaget’e göre bütün bebekler yaşama,görme, tat alma, dokunma, işitme, yakalama gibi duyusal motor şemalarla başlar.
– Zihinsel şemaların büyük çoğunluğuçocukluk ve ergenlik yıllarında oluşturulmaktadır.
– Oluşturduğumu şemalar mantıklı düşünmemeve sembolleri kullanmamıza olanak sağlar.
Uyum Sağlama
– Özümleme: bireyin, yeni birbilgiyi var olan şemalarını kullanarak algılaması
– ÖRNEK: çocuk oyuncağını elinealırken yakalama şemasını kullanması durumu özümlediğini göstermektedir.
– Düzenleme: Bireyin yeni birbilgiyi var olan şemaları ile açıklayamadığı durumlarda yeni bilgileredayanarak yeni bir şema oluşturması. Düzenlemeye bağlı olarak becerilerimizgelişir ve düşünme yapısını yeniden organize ederiz
– ÖRNEK: Çocuk ilk defa kareşeklindeki bir objeyi eline almak için elinin pozisyonunu yuvarlak bir nesneyiyakaladığından daha farklı tutması gerekecektir. Bu durumla ilgili yeni birşema oluşturduktan (düzenleme yaptıktan ) sonra tekrara benzer bir nesne ilekarşılaştığında rahatlıkla bu nesneyi eline alabilecektir.
Dengeleme
– Özümleme ve düzenleme arasında bir dengekurulması ve dış dünyaya uyum sağlama sürecidir.
– ÖRNEK: bebeğin eline aldığı hernesneyi ağzına götürdüğünü düşünecek olursak Piaget’e göre bebeğin objeleriağzına götürerek özümlediğini söyleyebiliriz. Her bir nesneyi ağzınagötürdüğünde bebek “bu nesne ağza götürülebilir” ya da “bu nesne ağzagötürülemez” diye şemalar oluşturmaktadır. Böylelikle de bir süre sonra gerçekdünyaya daha uyumlu hale gelir.
Piaget ve Bilişsel Gelişim Evreleri
– Piaget mantıklı düşünmenin dört basamağıiçerdiğini belirtmektedir.
– Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– İşlem öncesi dönem (2-7 yaş)
– Somut işlemler dönemi (7-11/12 yaş)
– Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş veüzeri)
Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– Bu evre 6 basamaktan meydanagelmektedir.
Refleksif Dönem
– 0-2 ay Yakalama ve emme gibi basit(ilkel) refleksleri içeren dönem
Birincil Döngüsel Tepkiler (2-4 ay)
– Eğer çocuk yaptığı davranışın sonucundanhaz alıyorsa parmaklarını açma ya da kapama gibi bazı refleks hareketlerinidüzenli olarak yapmaya başlar
İkincil döngüsel tepkiler (4-8 ay)
Çocuk başlangıçta rastlantısal olarakyaptığı bir eylemin sonucundan zevk alırsa bu davranışını tekrarlamaya başlar.Yatağının üzerinde asılı duran oyuncağa değdiğinde ses çıkardığını fark etmesigibi
İkincil tepkilerin koordinasyonu (8-12 ay)
Çocuklar amaçlı davranışlarda bulunmayabaşlarlar. İlgisini çeken bir oyuncağa ilerlemesi gibi.
Üçüncül döngüsel tepkiler (12-18 ay)
– Herhangi bir durumla ilgili olarakbildikleri bir davranış örüntüsü yerine yeni davranışlar denerler. Örnek: oyuncağauzanıp almak yerine oyuncağın altındaki yastığı kendisine doğru çekerekoyuncağa ulaşması
Mantıksal çözümler bulma (18-24 ay)
– Çocuklar herhangi bir eylemde bulunmadanönce düşünmeye başlarlar. Böylelikle eylemleri ve sonuçlarını içselleştirirler.
Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– Bebek duyuları ve motor becerileri ileiçinde bulunduğu dünyayı anlamaya çalışır.
– Basit sembolleri kullanmaya başlarlar.
– Çocuğun içinde bulunduğu dünya ileilgili bilgileri oldukça sınırlıdır ancak motor hareketleri ile etrafı hakkındabilgi edinir.
– Yaklaşık 7 aylık olduklarında nesneninkalıcılığını kazırlar. Bu kazanım özellikle hafıza (bellek) gelişiminigösterdiği için oldukça önemlidir.
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Çocuklar 2 yaşlarına geldiklerindedüşünmek ve iletişim kurmak için sembolleri kullanmaya başlarlar.
– Dil becerileri gelişir.
– Olayları benmerkezci bir bakış açısıyladeğerlendirirler.
– Objeleri sınıflandırabilir.
– Sembolik oyunlar çocuğun günlükyaşamında önemli bir yer kaplar
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Çocuk bu dönemde büyüsel ve doğaüstüdüşüncelere sahiptir (Noel baba’nın gerçek olduğuna inanma) Bir düşünce biçimiözellikle doğa üstü varlıklara inanan ebeveynlerin çocuklarında daha fazlagörülmektedir.
– Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkiliolmayan durumlar arasında bağ kurmaya çalışır. Örnek: annesi hastanede doğumyapan bir çocuk annesi eve bebekle geldiği için annesinin hastaneye hergidişinde eve bir bebekle döneceğini bekleyebilir.
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Animizm: Çocuk cansız nesnelerede canlılara özgü nitelikler yükler.
– Örnek: deniz kıyısından çakıl taşıtoplayan bir çocuk sadece bir taş almak yerine birden fazla taş toplayabilir.Bunun nedeni sorulduğunda çocuk “canları sıkılmasın” diye cevap verebilir.
Somut işlemler dönemi
– Benmerkezcilikten uzaklaşır.
– Nesneleri birden çok boyuta göre (renk,şekil gibi) gruplandırabilir.
– Nesnenin korunumunu kazanırlar. Çocuklarişlem öncesi dönemde bu beceriye sahip değilken somut işlemler döneminde sayı,madde, uzunluk, alan, ağırlık ve hacim korunumunu kazanırlar.
Soyut işlemler dönemi
– Hipotezler kurabilir
– Düşüncelerini organize edebilir.
Piaget’in kuramının eğitime yansımalar
– Çocuk aktif olmalıdır
– İçsel motivasyon çok önemlidir
– Eğitimin en önemli amacı yaratıcıdüşünme ve eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasıdır.
Piaget “Düşünme nasıl gerçekleşiyor ?”sorusuna yanıt ararken bütün çocukların aynı basamaklardan geçerek dünyayıkeşfettiklerini, benzer hataları yaptıklarını ve sorunlara benzer çözümlerbulduklarını belirmektedir.
– ÖRNEK: 3-4 yaşlarındaki çocuklareşit miktarda su bulunan iki bardaktaki sudan birinin daha ince uzun birbardağa aktarıldığında, ince uzun su bardağında daha çok su bulunduğunubelirtirler. 7 yaşındaki bir çocuk ise su miktarının değişmediğinibelirtebilir.
Piaget
– Piaget özellikle çocukların yaptıklarıyanlışlarla ilgilenmiş ve bu yanlışların tesadüfi olmadığını düşünmüştür.
– Sistematik bir yapı içersinde çocuklarınyanlışlarının kaynaklarını araştırmıştır.
– Düşüncenin gelişimi ile birlikte dilgelişimi alanında da çalışmıştır.
Piaget’in Bilişsel Gelişim İle İlgiliTemel Kavramları
– Şema Özümleme
– Uyum sağlama
– Dengeleme Düzenleme
Piaget ve Bilişsel Gelişim-
ŞEMA: Bireyinetrafında algıladığı bir obje, durum veya problemi temsil eden zihinsel yapı vedüşünme örüntüsüdür ve bilişsel bir süreçtir.
– Örnek: Bir topu alırken, almaşemanızı kullanırsınız. Topu birisine atarken ise bakma şemanızı ve atmaşemanızı kullanırsınız.
Şema kavramı:
– Piaget’e göre bütün bebekler yaşama,görme, tat alma, dokunma, işitme, yakalama gibi duyusal motor şemalarla başlar.
– Zihinsel şemaların büyük çoğunluğuçocukluk ve ergenlik yıllarında oluşturulmaktadır.
– Oluşturduğumu şemalar mantıklı düşünmemeve sembolleri kullanmamıza olanak sağlar.
Uyum Sağlama
– Özümleme: bireyin, yeni birbilgiyi var olan şemalarını kullanarak algılaması
– ÖRNEK: çocuk oyuncağını elinealırken yakalama şemasını kullanması durumu özümlediğini göstermektedir.
– Düzenleme: Bireyin yeni birbilgiyi var olan şemaları ile açıklayamadığı durumlarda yeni bilgileredayanarak yeni bir şema oluşturması. Düzenlemeye bağlı olarak becerilerimizgelişir ve düşünme yapısını yeniden organize ederiz
– ÖRNEK: Çocuk ilk defa kareşeklindeki bir objeyi eline almak için elinin pozisyonunu yuvarlak bir nesneyiyakaladığından daha farklı tutması gerekecektir. Bu durumla ilgili yeni birşema oluşturduktan (düzenleme yaptıktan ) sonra tekrara benzer bir nesne ilekarşılaştığında rahatlıkla bu nesneyi eline alabilecektir.
Dengeleme
– Özümleme ve düzenleme arasında bir dengekurulması ve dış dünyaya uyum sağlama sürecidir.
– ÖRNEK: bebeğin eline aldığı hernesneyi ağzına götürdüğünü düşünecek olursak Piaget’e göre bebeğin objeleriağzına götürerek özümlediğini söyleyebiliriz. Her bir nesneyi ağzınagötürdüğünde bebek “bu nesne ağza götürülebilir” ya da “bu nesne ağzagötürülemez” diye şemalar oluşturmaktadır. Böylelikle de bir süre sonra gerçekdünyaya daha uyumlu hale gelir.
Piaget ve Bilişsel Gelişim Evreleri
– Piaget mantıklı düşünmenin dört basamağıiçerdiğini belirtmektedir.
– Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– İşlem öncesi dönem (2-7 yaş)
– Somut işlemler dönemi (7-11/12 yaş)
– Soyut işlemler dönemi (11/12 yaş veüzeri)
Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– Bu evre 6 basamaktan meydanagelmektedir.
Refleksif Dönem
– 0-2 ay Yakalama ve emme gibi basit(ilkel) refleksleri içeren dönem
Birincil Döngüsel Tepkiler (2-4 ay)
– Eğer çocuk yaptığı davranışın sonucundanhaz alıyorsa parmaklarını açma ya da kapama gibi bazı refleks hareketlerinidüzenli olarak yapmaya başlar
İkincil döngüsel tepkiler (4-8 ay)
Çocuk başlangıçta rastlantısal olarakyaptığı bir eylemin sonucundan zevk alırsa bu davranışını tekrarlamaya başlar.Yatağının üzerinde asılı duran oyuncağa değdiğinde ses çıkardığını fark etmesigibi
İkincil tepkilerin koordinasyonu (8-12 ay)
Çocuklar amaçlı davranışlarda bulunmayabaşlarlar. İlgisini çeken bir oyuncağa ilerlemesi gibi.
Üçüncül döngüsel tepkiler (12-18 ay)
– Herhangi bir durumla ilgili olarakbildikleri bir davranış örüntüsü yerine yeni davranışlar denerler. Örnek: oyuncağauzanıp almak yerine oyuncağın altındaki yastığı kendisine doğru çekerekoyuncağa ulaşması
Mantıksal çözümler bulma (18-24 ay)
– Çocuklar herhangi bir eylemde bulunmadanönce düşünmeye başlarlar. Böylelikle eylemleri ve sonuçlarını içselleştirirler.
Duyusal-motor evre (0-2 Yaş)
– Bebek duyuları ve motor becerileri ileiçinde bulunduğu dünyayı anlamaya çalışır.
– Basit sembolleri kullanmaya başlarlar.
– Çocuğun içinde bulunduğu dünya ileilgili bilgileri oldukça sınırlıdır ancak motor hareketleri ile etrafı hakkındabilgi edinir.
– Yaklaşık 7 aylık olduklarında nesneninkalıcılığını kazırlar. Bu kazanım özellikle hafıza (bellek) gelişiminigösterdiği için oldukça önemlidir.
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Çocuklar 2 yaşlarına geldiklerindedüşünmek ve iletişim kurmak için sembolleri kullanmaya başlarlar.
– Dil becerileri gelişir.
– Olayları benmerkezci bir bakış açısıyladeğerlendirirler.
– Objeleri sınıflandırabilir.
– Sembolik oyunlar çocuğun günlükyaşamında önemli bir yer kaplar
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Çocuk bu dönemde büyüsel ve doğaüstüdüşüncelere sahiptir (Noel baba’nın gerçek olduğuna inanma) Bir düşünce biçimiözellikle doğa üstü varlıklara inanan ebeveynlerin çocuklarında daha fazlagörülmektedir.
– Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkiliolmayan durumlar arasında bağ kurmaya çalışır. Örnek: annesi hastanede doğumyapan bir çocuk annesi eve bebekle geldiği için annesinin hastaneye hergidişinde eve bir bebekle döneceğini bekleyebilir.
İşlem öncesi dönem (2-6 yaş)
– Animizm: Çocuk cansız nesnelerede canlılara özgü nitelikler yükler.
– Örnek: deniz kıyısından çakıl taşıtoplayan bir çocuk sadece bir taş almak yerine birden fazla taş toplayabilir.Bunun nedeni sorulduğunda çocuk “canları sıkılmasın” diye cevap verebilir.
Somut işlemler dönemi
– Benmerkezcilikten uzaklaşır.
– Nesneleri birden çok boyuta göre (renk,şekil gibi) gruplandırabilir.
– Nesnenin korunumunu kazanırlar. Çocuklarişlem öncesi dönemde bu beceriye sahip değilken somut işlemler döneminde sayı,madde, uzunluk, alan, ağırlık ve hacim korunumunu kazanırlar.
Soyut işlemler dönemi
– Hipotezler kurabilir
– Düşüncelerini organize edebilir.
Piaget’in kuramının eğitime yansımalar
– Çocuk aktif olmalıdır
– İçsel motivasyon çok önemlidir
– Eğitimin en önemli amacı yaratıcıdüşünme ve eleştirel düşünme becerisinin kazandırılmasıdır.
